Khi máy tính Windows của bạn gặp sự cố trong quá trình khởi động, các Tùy chọn Khởi động Nâng cao (Advanced Boot Options) là “vị cứu tinh” giúp bạn tìm ra nguyên nhân và khắc phục vấn đề. Những tùy chọn này cho phép bạn nhanh chóng chẩn đoán và sửa chữa nhiều loại lỗi mà không cần kiến thức kỹ thuật chuyên sâu. Nắm vững cách sử dụng chúng sẽ giúp bạn tự tin hơn khi đối mặt với các trục trặc không mong muốn, giữ cho PC luôn hoạt động trơn tru.
Để truy cập các Tùy chọn Khởi động Nâng cao, bạn cần đưa máy tính vào Môi trường Phục hồi Windows (Windows Recovery Environment – WinRE). Từ đó, hãy điều hướng đến Khắc phục sự cố (Troubleshoot) > Tùy chọn nâng cao (Advanced Options).
Các Tùy Chọn Khởi Động Nâng Cao Quan Trọng
WinRE cung cấp một bộ công cụ mạnh mẽ, được thiết kế để hỗ trợ người dùng khắc phục các sự cố liên quan đến hệ điều hành mà không cần phải truy cập vào Windows một cách bình thường. Dưới đây là các tùy chọn chính mà bạn sẽ thường xuyên sử dụng.
Sửa chữa Khởi động (Startup Repair)
Nếu một vấn đề nào đó ngăn máy tính Windows của bạn khởi động đúng cách, tùy chọn Sửa chữa Khởi động có thể giúp bạn khắc phục. Tính năng này sẽ quét các vấn đề phổ biến như tệp hệ thống bị hỏng, cấu hình khởi động không chính xác, lỗi đĩa hoặc sự cố driver, sau đó cố gắng tự động giải quyết chúng. Đây thường là bước đầu tiên mà người dùng nên thử khi gặp khó khăn trong việc khởi động Windows.
Màn hình Tùy chọn nâng cao (Advanced Options) trong môi trường Windows Recovery Environment
Cài đặt Khởi động (Startup Settings)
Tùy chọn Cài đặt Khởi động chứa các chế độ khởi động đặc biệt dành cho máy tính Windows của bạn. Chúng cung cấp các mức độ truy cập và chức năng khác nhau cho hệ điều hành, cho phép bạn khắc phục, chẩn đoán và sửa chữa nhiều vấn đề của Windows một cách hiệu quả. Đây là nơi bạn có thể tìm thấy các chế độ như Safe Mode, rất hữu ích khi hệ thống không thể khởi động bình thường.
Màn hình Cài đặt Khởi động (Startup Settings) trong Windows với các tùy chọn chế độ khởi động đặc biệt
Dưới đây là các chế độ có sẵn trong menu Cài đặt Khởi động:
- Bật Chế độ Gỡ lỗi (Enable Debugging): Khởi động Windows ở chế độ gỡ lỗi, cho phép các nhà phát triển hoặc quản trị viên hệ thống khắc phục sự cố Windows bằng các công cụ nâng cao như WinDbg.
- Bật Ghi nhật ký Khởi động (Enable Boot Logging): Tạo một tệp nhật ký chi tiết về toàn bộ quá trình khởi động, bao gồm các driver và dịch vụ được tải. Tệp này được lưu dưới tên ntbtlog.txt trong thư mục
C:Windows. Kiểm tra tệp này có thể giúp bạn xác định liệu một driver nào đó có phải là nguyên nhân khiến máy tính không thể khởi động hay không. - Bật Chế độ Phân giải Thấp (Enable Low-Resolution Mode): Hữu ích để khắc phục sự cố hiển thị. Chế độ này tải Windows với các driver đồ họa cơ bản, đảm bảo độ phân giải thấp nhưng cho phép bạn truy cập màn hình nền để cập nhật hoặc cài đặt lại driver hiển thị khi chúng bị lỗi.
- Bật Chế độ An toàn (Enable Safe Mode): Khởi động máy tính với một bộ driver và dịch vụ thiết yếu tối thiểu, đủ để Windows hoạt động. Chế độ này đặc biệt hữu ích khi khắc phục các vấn đề như treo máy thường xuyên, lỗi driver, nhiễm phần mềm độc hại, xung đột phần mềm, hỏng tệp hệ thống hoặc lỗi phần cứng.
- Bật Chế độ An toàn với Mạng (Enable Safe Mode With Networking): Tương tự như Chế độ An toàn cơ bản nhưng có thêm các driver mạng, cho phép bạn có kết nối internet để khắc phục các vấn đề trực tuyến. Vì các thành phần khác của hệ thống không được tải, chúng được bảo vệ khỏi các sự cố tiềm ẩn bạn có thể gặp phải khi kết nối mạng.
- Bật Chế độ An toàn với Dấu nhắc Lệnh (Enable Safe Mode Command Prompt): Chế độ An toàn này khởi động trực tiếp vào Command Prompt (Dấu nhắc Lệnh) thay vì giao diện người dùng tối thiểu. Điều này cho phép bạn chạy các lệnh khắc phục sự cố như SFC và DISM để sửa chữa tệp hệ thống hoặc hình ảnh Windows.
- Tắt Buộc Ký Driver (Disable Driver Signature Enforcement): Khởi động Windows bình thường nhưng tạm thời tắt tính năng Buộc Ký Driver. Điều này cho phép bạn cài đặt các driver không có chữ ký số trên PC. Tuy nhiên, hãy đảm bảo các driver này đến từ các nguồn đáng tin cậy để tránh rủi ro bảo mật.
- Tắt Bảo vệ Chống Mã độc Khởi động Sớm (Disable Early Launch Anti-Malware Protection): Vô hiệu hóa driver ELAM (Early Launch Anti-Malware) của Microsoft Defender Antivirus. Driver này kiểm tra các driver có vấn đề trong quá trình khởi động và có thể ngăn chặn quá trình nếu phát hiện mối đe dọa. Việc tắt nó cho phép tải các driver “đáng ngờ” (giả sử chúng an toàn) để bạn có thể khắc phục sự cố.
- Tắt Tự động Khởi động lại sau Lỗi (Disable Automatic Restart After Failure): Khi Windows gặp lỗi nghiêm trọng (lỗi ảnh hưởng đáng kể đến chức năng của hệ điều hành), máy tính sẽ tự động khởi động lại. Bằng cách tắt tính năng này, máy tính sẽ không khởi động lại mà thay vào đó hiển thị thông báo lỗi, giúp bạn dễ dàng chẩn đoán và khắc phục.
Dấu nhắc Lệnh (Command Prompt)
Tùy chọn Dấu nhắc Lệnh khởi chạy một giao diện dòng lệnh trong môi trường Khởi động Nâng cao, phục vụ cho các tác vụ khôi phục và khắc phục sự cố hệ thống nâng cao. Nó đặc biệt hữu ích khi bạn cần chạy các lệnh chẩn đoán, sửa chữa tệp hệ thống, quản lý phân vùng ổ đĩa hoặc thực hiện các tác vụ quản trị khác mà yêu cầu sử dụng công cụ dòng lệnh mà không cần khởi động hoàn toàn vào Windows.
Gỡ cài đặt Cập nhật (Uninstall Updates)
Tùy chọn Gỡ cài đặt Cập nhật cho phép bạn hoàn tác các bản cập nhật Windows gần đây. Điều này cực kỳ hữu ích khi một bản cập nhật đang gây ra các vấn đề trên máy tính của bạn, chẳng hạn như chậm máy, mất ổn định hệ thống hoặc treo máy, lỗi khởi động, sự cố driver, hoặc các tính năng bị thiếu/trục trặc. Về cơ bản, nếu bạn nhận thấy điều gì đó không ổn sau khi cập nhật máy tính, đây là tùy chọn bạn cần sử dụng trước khi các bản cập nhật vượt quá cửa sổ hoàn tác 10 ngày.
Cài đặt Phần mềm cơ sở UEFI (UEFI Firmware Settings)
Chọn Cài đặt Phần mềm cơ sở UEFI sẽ đưa bạn đến phiên bản hiện đại hóa của Hệ thống Đầu vào/Đầu ra Cơ bản (BIOS) truyền thống, được gọi là Giao diện Phần mềm cơ sở Khả mở Hợp nhất (Unified Extensible Firmware Interface – UEFI). Chức năng này cho phép bạn tinh chỉnh các cài đặt cơ bản hoặc cấp độ phần cứng của máy tính, bao gồm thứ tự khởi động, Secure Boot, thời gian và ngày hệ thống, tốc độ quạt, cài đặt RAM và chế độ năng lượng. Nếu bạn muốn cấu hình cách phần cứng và phần mềm cơ sở của máy tính tương tác, UEFI cung cấp một cách thức thân thiện với người dùng hơn để thực hiện điều đó.
Nếu bạn không thấy tùy chọn Cài đặt Phần mềm cơ sở UEFI, đừng lo lắng. Điều đó có nghĩa là bạn phải truy cập các cài đặt tương tự bằng BIOS, mặc dù nó có phần hạn chế hơn. Tùy thuộc vào nhà sản xuất thiết bị của bạn, bạn có thể truy cập BIOS bằng cách nhấn các phím như F2, F10, Delete hoặc Esc trong quá trình khởi động.
Khôi phục Hệ thống (System Restore)
Tùy chọn Khôi phục Hệ thống đưa máy tính của bạn về trạng thái hoạt động trước đó bằng cách hoàn tác các thay đổi được thực hiện đối với cài đặt hệ thống. Tính năng này hữu ích khi khắc phục các sự cố do cập nhật, thay đổi hoặc sự mất ổn định đột ngột mà không ảnh hưởng đến các tệp cá nhân của bạn.
Hãy nhớ rằng Khôi phục Hệ thống phụ thuộc vào việc có sẵn các điểm khôi phục trên ổ cứng của bạn để hoàn tác các thay đổi. Mặc dù Windows sẽ tự động tạo chúng trước một sự kiện hệ thống quan trọng (ví dụ: cài đặt phần mềm hoặc cập nhật mới), bạn nên chủ động tạo các điểm khôi phục hệ thống thủ công để kiểm soát tốt hơn.
Khôi phục Ảnh Hệ thống (System Image Recovery)
Nếu bạn đã tạo một ảnh hệ thống của PC Windows của mình, tùy chọn Khôi phục Ảnh Hệ thống là nơi bạn sử dụng nó để khôi phục máy tính. Ảnh hệ thống sẽ khôi phục tất cả dữ liệu từ bản cài đặt Windows đó, bao gồm cài đặt, cấu hình, ứng dụng và tệp. Đây là một trong những tùy chọn tốt nhất để khôi phục PC của bạn từ lỗi phần cứng hoàn toàn.
Màn hình Các tùy chọn Khôi phục khác (More Recovery Options) trong môi trường phục hồi Windows
Tuy nhiên, hãy lưu ý rằng mọi dữ liệu được tạo sau khi tạo ảnh hệ thống sẽ không được khôi phục. Vì vậy, nếu có thể, hãy đảm bảo tạo ảnh hệ thống hàng tháng, trước các bản cập nhật lớn cho PC của bạn hoặc trước các sự kiện quan trọng trong cuộc sống (ví dụ: đi du lịch hoặc chuyển đến nhà mới).
Kết Luận
Các Tùy chọn Khởi động Nâng cao của Windows là những công cụ không thể thiếu trong bộ công cụ khắc phục sự cố của bất kỳ người dùng PC nào. Chúng cung cấp một lộ trình rõ ràng để chẩn đoán và giải quyết các vấn đề khởi động, giúp bạn tiết kiệm thời gian và có thể cả chi phí sửa chữa. Nắm vững cách sử dụng từng tùy chọn, từ Startup Repair đơn giản đến System Image Recovery phức tạp, sẽ trao quyền cho bạn để tự tin xử lý hầu hết các rắc rối về hệ thống.
Tuy nhiên, một cảnh báo quan trọng trước khi bạn bắt đầu: việc sử dụng không đúng cách các tùy chọn này có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề hiện có hoặc gây ra những vấn đề mới, khiến hệ thống của bạn trở nên không ổn định hơn. Chỉ sử dụng chúng nếu bạn hoàn toàn hiểu cách chúng hoạt động và những hậu quả tiềm ẩn. Nếu bạn vẫn không chắc chắn về cách hoạt động của các Tùy chọn Khởi động Nâng cao, hãy cân nhắc tìm kiếm sự trợ giúp từ một chuyên gia IT trước khi sử dụng chúng. Hãy chia sẻ kinh nghiệm hoặc thắc mắc của bạn về các tùy chọn này trong phần bình luận bên dưới nhé!
