Bạn đang gặp khó khăn khi chạy các tựa game đồ họa nặng hay phần mềm thiết kế trên máy tính? Có thể bạn đang cần nhiều Video RAM (VRAM) hơn. Mặc dù bạn không thể “tăng” VRAM một cách đơn thuần, việc hiểu rõ về nó và các lựa chọn tối ưu sẽ giúp nâng cao đáng kể trải nghiệm đồ họa của bạn. Bài viết này sẽ đi sâu vào VRAM là gì, cách kiểm tra, sự khác biệt giữa các loại VRAM, và những mẹo “tối ưu” để cải thiện hiệu suất đồ họa trên Windows.
VRAM (Video RAM) chuyên dụng là gì?
Video RAM, hay còn gọi là VRAM (phát âm là “VEE-ram”), là một loại bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên (RAM) đặc biệt hoạt động song song với bộ xử lý đồ họa (GPU) của máy tính bạn. GPU là một chip nằm trên card đồ họa (hay còn gọi là card màn hình, card video) của máy tính, chịu trách nhiệm xử lý và hiển thị hình ảnh trên màn hình của bạn.
Mặc dù về mặt kỹ thuật không hoàn toàn chính xác, các thuật ngữ GPU và card đồ họa thường được sử dụng thay thế cho nhau trong giao tiếp hàng ngày.
VRAM có nhiệm vụ lưu trữ các thông tin mà GPU cần truy cập nhanh chóng, bao gồm các vân bề mặt (textures) của game, hiệu ứng ánh sáng, khung hình, và các dữ liệu đồ họa phức tạp khác. Điều này cho phép GPU xử lý thông tin một cách hiệu quả và xuất ra hình ảnh mượt mà trên màn hình. Các tựa game cũ hơn hoặc đơn giản hơn thường không yêu cầu nhiều VRAM. Ngược lại, việc chơi game ở độ phân giải 4K, tốc độ khung hình cao, hoặc với các hiệu ứng hình ảnh phức tạp sẽ đòi hỏi một lượng VRAM lớn hơn nhiều.
Không chỉ phục vụ game thủ, nhiều phần mềm chuyên nghiệp cũng đòi hỏi một lượng VRAM đáng kể. Các phần mềm thiết kế 3D như AutoCAD, các thao tác chỉnh sửa ảnh chuyên sâu trong Photoshop, hay chỉnh sửa video chất lượng cao đều sẽ gặp vấn đề về hiệu suất nếu không có đủ VRAM.
Việc sử dụng VRAM cho các tác vụ này nhanh hơn nhiều so với việc sử dụng RAM hệ thống chính, bởi vì VRAM được đặt ngay cạnh GPU trên card đồ họa. VRAM được thiết kế chuyên biệt cho mục đích xử lý đồ họa cường độ cao và vì vậy, nó được gọi là “bộ nhớ chuyên dụng” (dedicated).
Cách kiểm tra VRAM trên Windows
Bạn có thể dễ dàng kiểm tra lượng VRAM hiện có trên máy tính Windows 11 bằng cách làm theo các bước sau:
- Mở menu Settings bằng cách nhấn tổ hợp phím Win + I.
- Nhấp vào System ở thanh bên trái, sau đó chọn Display trong menu hiển thị.
- Cuộn xuống và nhấp vào Advanced display trong mục Related settings.
- Nếu bạn có nhiều màn hình, hãy chọn màn hình phù hợp từ hộp thả xuống ở trên cùng.
- Mở rộng hộp dưới phần Display information và nhấp vào Display adapter properties for Display [X].
Kiểm tra VRAM trên Windows 11
Trên Windows 10, bạn có thể truy cập cùng một menu này qua đường dẫn Settings > System > Display > Advanced display settings > Display adapter properties.
Trong mục Adapter Type, bạn sẽ thấy tên card đồ họa của mình, có thể là Nvidia hoặc AMD, tùy thuộc vào thiết bị bạn đang sử dụng. Nếu bạn thấy Intel HD Graphics hoặc một cái tên khác không phải card đồ họa chuyên dụng, nhiều khả năng máy tính của bạn đang sử dụng đồ họa tích hợp thay vì đồ họa rời. Điều này có ảnh hưởng lớn đến tình trạng VRAM của bạn.
VRAM trên card đồ họa rời và đồ họa tích hợp: Khác biệt then chốt
Nếu bạn sở hữu một card đồ họa rời (thường thấy trong các máy tính để bàn tự lắp ráp hoặc laptop chơi game), lượng VRAM trên card đã được cố định; bạn không thể tăng thêm mà không mua một card mới. Các thông số kỹ thuật của card đồ họa luôn ghi rõ lượng VRAM đi kèm. Chúng ta sẽ thảo luận chi tiết hơn về lượng VRAM cần thiết ở phần sau.
Hầu hết các máy tính để bàn phổ thông và laptop bán sẵn trên thị trường thường không có card đồ họa rời – chúng sử dụng đồ họa tích hợp. Giải pháp đồ họa tích hợp nghĩa là GPU được đặt trên cùng một chip với CPU và chia sẻ RAM hệ thống thông thường thay vì có VRAM chuyên dụng riêng. Đây là một giải pháp tiết kiệm chi phí và giúp laptop có thể hiển thị đồ họa cơ bản mà không cần đến một card đồ họa lớn, tốn không gian và năng lượng.
Tuy nhiên, đồ họa tích hợp kém hiệu quả cho việc chơi game và các tác vụ đồ họa chuyên sâu khác. Mặc dù các CPU đời mới đã cải thiện đáng kể so với các mẫu cũ, đồ họa tích hợp vẫn gặp khó khăn với bất kỳ tựa game nào vượt quá mức đơn giản hoặc yêu cầu cài đặt đồ họa thấp.
Các “thủ thuật” để “tăng” VRAM trên Windows (thực chất là tối ưu)
Như đã đề cập, cách tốt nhất để “tăng” VRAM (nếu bạn đang dùng đồ họa tích hợp) là nâng cấp lên một card đồ họa mới, mạnh mẽ hơn. Việc chuyển từ đồ họa tích hợp sang một card đồ họa rời (ngay cả một mẫu tầm trung) cũng sẽ mang lại sự cải thiện đáng kinh ngạc cho hiệu suất đồ họa của bạn.
Mặc dù việc bổ sung thêm RAM cho máy tính (điều này thường khó hoặc không thể thực hiện trên laptop) có thể cải thiện một chút hiệu suất với đồ họa tích hợp, nhưng thường là không đủ để tạo ra sự khác biệt lớn. Bạn cũng nên đảm bảo đã giảm thiểu mức sử dụng RAM hệ thống càng nhiều càng tốt, nhưng những tối ưu nhỏ này không thể khắc phục được vấn đề cốt lõi của đồ họa tích hợp.
Nếu bạn đang trong tình huống cấp bách và muốn thử mọi cách, có một vài “thủ thuật” bạn có thể thử để “đánh lừa” máy tính hiển thị giá trị VRAM cao hơn.
Tăng giá trị VRAM được cấp phát trong BIOS/UEFI
Phương pháp đầu tiên là điều chỉnh lượng VRAM được cấp phát trong UEFI hoặc BIOS của máy tính bạn. Hãy truy cập vào BIOS và tìm kiếm một tùy chọn trong menu có tên Advanced Features, Advanced Chipset Features, hoặc tương tự. Bên trong đó, hãy tìm một danh mục phụ có tên Graphics Settings, Video Settings, hoặc VGA Share Memory Size.
Những mục này thường chứa tùy chọn để điều chỉnh lượng bộ nhớ bạn cấp phát cho GPU. Giá trị mặc định thường là 128MB; hãy thử tăng lên 256MB hoặc 512MB nếu bạn có đủ RAM hệ thống dư thừa.
Tuy nhiên, không phải CPU hay BIOS nào cũng có tùy chọn này. Nếu bạn không thể thay đổi, có một giải pháp thay thế khác có thể hữu ích.
“Giả lập” tăng VRAM bằng chỉnh sửa Registry Windows
Hầu hết các thiết lập đồ họa tích hợp tự động điều chỉnh để sử dụng lượng RAM hệ thống cần thiết. Do đó, các chi tiết được báo cáo trong cửa sổ Display adapter properties mà chúng ta đã thảo luận ở trên thực sự không quan trọng đối với đồ họa tích hợp. Lượng Dedicated Video Memory (Bộ nhớ video chuyên dụng) là một giá trị giả lập được cung cấp để các trò chơi “thấy” một con số nào đó khi chúng kiểm tra lượng VRAM bạn có.
Bạn có thể sửa đổi một giá trị Registry để thay đổi lượng VRAM mà hệ thống của bạn báo cáo cho các trò chơi. Điều này không thực sự làm tăng VRAM của bạn; nó chỉ điều chỉnh giá trị giả lập đó. Nếu một trò chơi từ chối khởi động vì bạn “không có đủ VRAM”, việc tăng giá trị này có thể khắc phục được vấn đề.
Hãy nhớ rằng bạn có thể gây lỗi hệ thống nếu sửa đổi sai giá trị Registry, vì vậy hãy cẩn thận khi chỉnh sửa Registry.
Mở cửa sổ Registry Editor bằng cách gõ regedit vào Start Menu. Sau đó, điều hướng đến vị trí sau:
HKEY_LOCAL_MACHINESoftwareIntelNhấp chuột phải vào thư mục Intel ở bảng điều khiển bên trái và chọn New > Key. Đặt tên cho khóa này là GMM. Khi đã tạo xong, chọn thư mục GMM mới ở bên trái và nhấp chuột phải vào vùng trống ở bên phải.
Chọn New > DWORD (32-bit) Value. Đặt tên cho giá trị này là DedicatedSegmentSize và nhập một giá trị, đảm bảo chọn tùy chọn Decimal. Tính bằng megabyte, giá trị tối thiểu là 0 (tắt mục nhập này) và tối đa là 512. Đặt giá trị này, khởi động lại máy tính của bạn và xem liệu nó có giúp trò chơi chạy tốt hơn không. Nếu không, hãy thử giá trị cao hơn và lặp lại.
Cần bao nhiêu VRAM là đủ? Hướng dẫn chọn card đồ họa
Không có lượng VRAM hoàn hảo cho tất cả mọi người. Nếu bạn đã quyết định đến lúc nâng cấp, đây là một số hướng dẫn tối thiểu cơ bản về lượng VRAM mà card đồ họa tiếp theo của bạn nên có:
- 1+GB VRAM: Các card đồ họa cấp thấp nhất có hiệu suất tốt hơn đồ họa tích hợp, nhưng không thể xử lý hầu hết các game hiện đại ở cài đặt trên mức trung bình. Chỉ nên mua card với lượng VRAM này nếu bạn muốn chơi các game cũ hơn không tương thích với đồ họa tích hợp. Chúng không được khuyến nghị cho công việc chỉnh sửa video hoặc thiết kế 3D.
- 4+GB VRAM: Mặc dù là một bước tiến so với đồ họa tích hợp, nhưng lượng VRAM này không đủ cho các game hiện đại. Đây là một phân khúc trung gian khó xử, nơi chúng không mang lại nhiều cải thiện so với phân khúc trước đó, trong khi bạn có thể nhận được giá trị tốt hơn nhiều ở phân khúc tiếp theo.
- 8+GB VRAM: Lượng này đủ cho hầu hết các game 1080p, nhưng việc chuẩn bị cho tương lai với dung lượng cao hơn là điều khôn ngoan hiện nay vì 8GB đang dần trở nên ít ỏi đối với các game hiện đại.
- 12+GB VRAM: Một mức cơ bản tốt cho game 1440p và là điểm “ngọt” cho hầu hết mọi người. Nếu bạn không chơi ở độ phân giải 4K và không quá quan tâm đến việc “future-proof”, đây là một lựa chọn phù hợp.
- 16+GB VRAM: Đây là các card đồ họa cao cấp được yêu cầu cho game 4K trở lên.
Bạn nên coi những tổng quát trên chỉ là tham khảo. Các nhà sản xuất card đồ họa sẽ trang bị lượng VRAM phù hợp với sức mạnh của GPU.
Do đó, một card đồ họa giá rẻ 100 USD sẽ có lượng VRAM tương ứng thấp, trong khi một card đồ họa 800 USD sẽ có VRAM nhiều hơn đáng kể. Nếu một GPU yếu không đủ mạnh để render video cần 16GB VRAM để lưu trữ, thì việc có lượng VRAM lớn như vậy trên card là một sự lãng phí.
Bạn không cần phải quá lo lắng về các trường hợp cực đoan với VRAM. Bạn không cần một card đồ họa hàng đầu trị giá 1.000 USD với 20GB VRAM để chơi các tựa game 2D indie đơn giản. Bạn chỉ thực sự cần quan tâm đến việc nên chọn bao nhiêu VRAM khi một card đồ họa bạn muốn mua có nhiều cấu hình VRAM khác nhau. VRAM không phải là yếu tố duy nhất quyết định hiệu suất GPU của bạn.
VRAM trong thực tế: Khi đủ và khi thiếu
Hãy nhớ rằng, giống như RAM thông thường, nhiều VRAM hơn không phải lúc nào cũng có nghĩa là hiệu suất tốt hơn. Nếu card của bạn có 12GB VRAM và bạn đang chơi một trò chơi chỉ sử dụng 6GB, việc nâng cấp lên card 16GB sẽ không mang lại hiệu ứng đáng kể.
Ngược lại, việc không đủ VRAM là một vấn đề lớn. Nếu VRAM bị lấp đầy, hệ thống sẽ phải dựa vào RAM tiêu chuẩn của máy tính, và hiệu suất sẽ giảm sút nghiêm trọng. Bạn sẽ phải đối mặt với tình trạng tốc độ khung hình thấp, lỗi hiển thị texture, và các hiệu ứng tiêu cực khác. Trong những trường hợp cực đoan, trò chơi có thể chậm đáng kể và không thể chơi được (bất cứ thứ gì dưới 30FPS).
Hãy nhớ rằng VRAM chỉ là một yếu tố trong hiệu suất tổng thể. Nếu bạn không có CPU đủ mạnh, việc render video 4K sẽ mất rất nhiều thời gian. Thiếu RAM hệ thống sẽ ngăn cản bạn chạy nhiều chương trình cùng lúc, và việc sử dụng ổ đĩa cứng cơ học (HDD) sẽ giới hạn nghiêm trọng hiệu suất hệ thống của bạn. Ngoài ra, một số card đồ họa giá rẻ sử dụng VRAM DDR3 chậm hơn, kém hơn nhiều so với GDDR6 (và các phiên bản sau này) được sử dụng trong các card hiện đại.
Cách tốt nhất để tìm hiểu card đồ họa và lượng VRAM cụ thể nào phù hợp với nhu cầu của bạn là tham khảo ý kiến từ những người có kiến thức chuyên sâu. Hãy hỏi một người bạn am hiểu về các card đồ họa mới nhất, hoặc đăng bài trên các diễn đàn công nghệ uy tín như Reddit hay Tom’s Hardware để hỏi xem một card cụ thể có phù hợp với nhu cầu của bạn không.
Để tăng hiệu suất đồ họa, bạn có thể sẽ cần nâng cấp card đồ họa, bộ xử lý và/hoặc RAM hệ thống trước tiên – VRAM thường sẽ tự điều chỉnh phù hợp khi bạn đã giải quyết được những yếu tố đó.
Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về tầm quan trọng của VRAM và kinh nghiệm nâng cấp card đồ họa của bạn trong phần bình luận bên dưới!
