Khi những gương mặt quen thuộc trên YouTube hay các nền tảng mạng xã hội khác giới thiệu một cơ hội kinh doanh hấp dẫn, đôi khi chúng ta dễ dàng bị cuốn theo mà không suy nghĩ kỹ. Lao đầu vào một cách mù quáng mà không có sự cân nhắc kỹ lưỡng chính là con đường ngắn nhất dẫn đến “thành phố lừa đảo” – và đó cũng chính là điều mà những kẻ lừa đảo mong muốn. Thay vì vội vàng, hãy bình tĩnh, giữ chặt ví tiền của mình và áp dụng các mẹo dưới đây để nhận diện và tránh xa các chiêu trò lừa đảo tinh vi, đặc biệt là những mô hình đa cấp (MLM) trá hình.
1. Đánh Giá Chất Lượng Sản Phẩm (Hoặc Dịch Vụ) Có Thực Sự Tồn Tại?
Dù là một đồng tiền điện tử mới ra mắt, một công việc “tay trái” hứa hẹn thu nhập hàng trăm triệu đồng chỉ với nỗ lực tối thiểu, hay bất kỳ cơ hội nào khác, quy trình nghiên cứu của chúng tôi đều giống nhau: soi xét kỹ lưỡng bản chất của sản phẩm hoặc dịch vụ cốt lõi được chào mời.
Ví dụ, liệu sản phẩm được quảng cáo có phải là một loại thuốc giúp bạn đạt được những tiến bộ vượt bậc trong phòng tập thể hình tương tự steroid nhưng hoàn toàn hợp pháp? Quan trọng hơn, có thực sự tồn tại một sản phẩm hợp lệ nào mà bạn có thể tìm thấy thông tin rõ ràng trên Google không?
Không có công ty uy tín nào lại hứa hẹn mức thu nhập cao hoặc lợi nhuận khổng lồ mà không có một sản phẩm hay dịch vụ đã được kiểm chứng và có giá trị thực sự. Điều này đặc biệt đúng nếu người có ảnh hưởng gợi ý bạn tham gia vào một đội ngũ tiếp thị đa cấp (MLM). Mặc dù không phải tất cả các công ty MLM đều là lừa đảo, nhưng nếu sản phẩm không tồn tại hoặc có chất lượng đáng ngờ, chúng sẽ không đủ sức để duy trì thu nhập hợp pháp. Đây chính là dấu hiệu rõ ràng cho thấy influencer mà bạn theo dõi đang vô tình (hoặc cố ý) quảng cáo một mô hình kim tự tháp tài chính.
Một trong những ví dụ khét tiếng nhất về lừa đảo MLM là “Đại học Hustler” (Hustler’s University) của Andrew Tate. Khi Tate còn được phép hoạt động trên YouTube, anh ta đã khiến “Đại học Hustler” trông giống như một khóa học hợp pháp, đảm bảo thu nhập khổng lồ chỉ với 49 USD mỗi tháng.
Case Study: “Đại học Hustler” của Andrew Tate – Một mô hình kim tự tháp điển hình
Các bài đăng và video của Andrew Tate thường xuyên khoe hình ảnh các thành viên đạt được thu nhập cao trong thời gian ngắn. Mặc dù khóa học có chứa một số nội dung giáo dục, nhưng “Đại học Hustler” chỉ cung cấp những kiến thức cơ bản về copywriting hay dropshipping mà người dùng hoàn toàn có thể tìm thấy miễn phí trên internet. Điều này cho thấy chất lượng sản phẩm là kém nhất. Hơn nữa, hầu hết các câu chuyện thành công đều đến từ việc người dùng kiếm được hoa hồng khi chia sẻ các clip của Andrew Tate online và giới thiệu người mới tham gia khóa học. Về cơ bản, đó là một mô hình kim tự tháp trá hình.
2. Cảnh Giác Với Các Chiêu Thức Thúc Ép, Gây Áp Lực “Mua Nhanh Kẻo Lỡ”
Nếu có bất kỳ yếu tố khẩn cấp nào được đưa ra, chín trên mười lần đó là tín hiệu để bạn phải nhanh chóng rút lui. Bạn có thể đã bắt gặp chiến thuật này, nơi ai đó hứa hẹn lợi nhuận cao, nhưng chỉ khi bạn tham gia sớm. Các cụm từ như “Đừng bỏ lỡ cơ hội này”, “Cơ hội có hạn” là những ví dụ điển hình của chiến thuật gây áp lực tâm lý.
Như trong trường hợp một số tin nhắn lừa đảo hiện nay, kẻ gian không chỉ sử dụng video giả mạo (deepfake AI) đầy thuyết phục, mà còn dựa vào các cụm từ như “quét mã QR hoặc hối tiếc” để tạo ra cảm giác cấp bách tột độ.
Các lời đề nghị có thời gian giới hạn có vẻ hợp lý, nhưng chúng thực chất chỉ là một thủ thuật để hạn chế thời gian bạn có thể dành cho việc nghiên cứu kỹ lưỡng về công ty hoặc sản phẩm. Đáng buồn thay, rất nhiều người thiếu thông tin đã mắc bẫy, và đó chính xác là điều mà những kẻ lừa đảo đang mong đợi.
Thay vì vội vàng chấp nhận và bỏ tiền mua hàng tồn kho (hoặc đầu tư vào dự án), bạn nên dành thời gian phân tích kỹ lưỡng mọi khía cạnh. Một cơ hội tốt sẽ vẫn là một cơ hội tốt ngay cả khi bạn chờ đợi 24 giờ, và không ai có thể thuyết phục bạn điều ngược lại.
3. Nghiên Cứu Kỹ Lưỡng Về Công Ty Hoặc Tổ Chức Đứng Sau
Người phụ nữ đang gõ bàn phím MacBook Air để nghiên cứu thông tin công ty
Chúng tôi thường khuyên mọi người nên thận trọng với tiền điện tử và việc khai thác tiền điện tử, không phải vì không có dự án hợp pháp nào, mà vì các hình thức lừa đảo vẫn đang tràn lan trong không gian này. Tuy nhiên, hầu hết các vụ lừa đảo này đều lộ mặt chỉ sau một cú tìm kiếm nhanh trên Google – và các mô hình đa cấp được quảng bá bởi những người nổi tiếng online cũng không khác biệt.
Nếu việc sản phẩm không thực tế chưa phải là dấu hiệu rõ ràng, thì việc hoàn toàn không có thông tin về công ty trên các công cụ tìm kiếm hoặc mạng xã hội chắc chắn sẽ là một báo động đỏ. Những kẻ lừa đảo này thường nhắm vào những người ít am hiểu công nghệ số. Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu có một số thông tin trực tuyến có vẻ hợp lệ?
Trong trường hợp đó, hãy tìm kiếm thông tin về công ty hoặc sản phẩm trên các nền tảng mạng xã hội như Reddit, Facebook, hoặc các trang mạng xã hội chính thức của công ty. Các đánh giá tiêu cực là một dấu hiệu đáng ngờ. Tương tự, nếu hầu hết thông tin trực tuyến chỉ đến từ chính công ty – bao gồm các kênh mạng xã hội đầy rẫy tài khoản bot – đó cũng là một điểm cần lưu ý. Bất cứ điều gì bất thường và có vẻ sai lệch đều có thể chỉ ra một vụ lừa đảo, đặc biệt khi kết hợp với chiến thuật bán hàng áp lực cao hoặc không có sản phẩm rõ ràng.
4. Hãy Tin Vào Trực Giác Của Bạn: Nếu Quá Tốt Để Là Sự Thật, Thì Không Phải Sự Thật
Khi mọi cách khác thất bại, hãy nhớ tin vào trực giác của mình. Nếu điều gì đó nghe có vẻ quá tốt để là sự thật, rất có thể nó không phải là sự thật. Hãy suy nghĩ về điều đó – ai đó tuyên bố bạn sẽ kiếm được rất nhiều tiền mà không cần làm gì nhiều hoặc chỉ với một khoản đầu tư nhỏ nghe có vẻ hấp dẫn, nhưng tất cả chúng ta đều biết cuộc sống không hoạt động theo cách đó.
Ngay cả khi bạn không nhận thức được điều đó, cơ thể bạn sẽ cho bạn biết khi có điều gì đó không ổn. Điển hình là vài tháng trước, tôi đã nhận được lời mời làm cộng tác viên kiểm duyệt game (game moderator) từ một tựa MMORPG mới nổi, có vẻ đầy hứa hẹn. Tuy nhiên, có một áp lực nhất định, và mức lương được cho là khoảng 3.000 USD mỗi tháng cho công việc tối thiểu. Mặc dù dopamine trong tôi tăng vọt khi nhìn thấy những con số tiền bạc, nhưng tôi cũng cảm thấy một sự bất an trong lòng.
Câu Chuyện Thực Tế: Kinh Nghiệm suýt bị lừa làm moderator game
Khi người “tuyển dụng” cố gắng thúc giục tôi tham gia phỏng vấn, tôi đã xem xét kỹ hơn các ảnh chụp màn hình của trò chơi và nhận ra chúng có vẻ đáng ngờ. Sau khi lục lọi qua một vài bài đăng trên mạng xã hội của công ty, rõ ràng là 100.000 người theo dõi của họ đều là bot – hầu như không có một tài khoản thật nào.
Một vài lượt tìm kiếm trên Google cho thấy công ty này mới hoạt động được một tháng, khiến việc họ có được một lượng người chơi khổng lồ như vậy một cách tự nhiên là điều không thể. Tôi đã làm những gì cần làm và chặn người phỏng vấn, tiết kiệm cho mình thời gian và căng thẳng khi suýt trở thành nạn nhân của một vụ lừa đảo. Trực giác lo lắng của tôi đã đúng lần này!
Trong hầu hết các trường hợp, việc ghi nhớ những điều này sẽ giúp bạn nhanh chóng nhìn thấu hầu hết các chiêu trò lừa đảo trên YouTube và các nền tảng trực tuyến khác. Hãy luôn cảnh giác để bảo vệ bản thân và tài sản của mình trước những cạm bẫy công nghệ ngày càng tinh vi.
