Trong kỷ nguyên số hóa, quyền riêng tư trực tuyến ngày càng trở nên quan trọng. Nhiều người dùng tìm đến Mạng Riêng Ảo (VPN) như một giải pháp thiết yếu để bảo vệ dữ liệu và ẩn danh khi truy cập internet. Tuy nhiên, không phải mọi dịch vụ VPN đều đáng tin cậy. Dựa trên kinh nghiệm thực tế khi thử nghiệm nhiều loại VPN, cả miễn phí lẫn trả phí, tôi nhận thấy rằng mặc dù tất cả đều hứa hẹn về quyền riêng tư, nhưng không phải ai cũng thực sự giữ lời.
Có những “dấu hiệu cảnh báo” rõ ràng mà một dịch vụ VPN thường thể hiện, và nếu nhận ra chúng, bạn nên dừng lại ngay lập tức trước khi cài đặt hoặc đăng ký. Việc lựa chọn một VPN kém chất lượng không chỉ khiến bạn lãng phí tiền bạc mà còn có thể đặt quyền riêng tư và bảo mật dữ liệu của bạn vào tình thế nguy hiểm. Bài viết này sẽ chỉ ra 8 dấu hiệu cảnh báo quan trọng nhất mà một VPN không đáng tin cậy thường có, giúp bạn trở thành một người dùng thông thái hơn khi lựa chọn công cụ bảo vệ trực tuyến này.
1. Chính sách ghi nhật ký không rõ ràng
Một trong những yếu tố quan trọng nhất của các dịch vụ VPN hàng đầu là chính sách không ghi nhật ký (no-log policy). Đây là lời cam kết rằng nhà cung cấp VPN sẽ không thu thập, lưu trữ hay chia sẻ bất kỳ thông tin nào về hoạt động trực tuyến của bạn. Nếu một VPN có chính sách ghi nhật ký mơ hồ hoặc không rõ ràng, đó là một dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng.
Hiểu đúng về chính sách No-Log (Không ghi nhật ký)
Mục đích cốt lõi của VPN là bảo vệ quyền riêng tư của bạn bằng cách ẩn địa chỉ IP và mã hóa lưu lượng truy cập internet. Nếu nhà cung cấp VPN ghi lại hoạt động của bạn, mục đích đó hoàn toàn bị đánh bại. Điều này đồng nghĩa với việc bạn chỉ đơn thuần chuyển dữ liệu của mình từ Nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) sang công ty VPN. Khi xem xét chính sách ghi nhật ký, đừng chỉ lướt qua trang chủ và tin vào những tuyên bố “không ghi nhật ký” hào nhoáng.
Nguy cơ tiềm ẩn từ dữ liệu bị ghi lại
Một số VPN có thể tuyên bố không ghi nhật ký dữ liệu duyệt web, nhưng chính sách quyền riêng tư của họ lại kể một câu chuyện khác. Dịch vụ có thể thừa nhận thu thập các siêu dữ liệu kết nối khác có thể được sử dụng để nhận dạng bạn, chẳng hạn như dấu thời gian kết nối, định danh thiết bị, thời lượng phiên và địa chỉ IP của bạn – thường được ghi chú trong các điều khoản nhỏ. Nếu một nhà cung cấp VPN lưu trữ nhật ký, những hồ sơ đó có thể bị bàn giao cho cơ quan chức năng khi có yêu cầu, hoặc hoạt động của bạn có thể bị bán cho bên thứ ba hoặc bị lộ trong một vụ rò rỉ dữ liệu. Một VPN đáng tin cậy phải minh bạch về những gì họ thu thập, lý do và cách dữ liệu đó được xử lý.
2. Đặt trụ sở tại quốc gia kém thân thiện với quyền riêng tư
Nơi đặt trụ sở của VPN quan trọng hơn bạn nghĩ. Một VPN có thể tuyên bố cung cấp chính sách không ghi nhật ký, nhưng điều này có thể dễ dàng bị xâm phạm nếu nó đặt trụ sở tại một quốc gia có luật giám sát xâm lấn hoặc yêu cầu lưu giữ dữ liệu nghiêm ngặt. Điều quan trọng là quyền tài phán pháp lý của VPN phải thân thiện với quyền riêng tư.
Mối nguy từ các liên minh giám sát Five/Nine/Fourteen Eyes
Các quốc gia khét tiếng mà bạn nên tránh hoàn toàn là những nước thuộc liên minh giám sát Five Eyes, Nine Eyes và Fourteen Eyes, bao gồm Vương quốc Anh, Hoa Kỳ, Canada, Úc, New Zealand và Bỉ. Các quốc gia trong các liên minh này có thỏa thuận để theo dõi công dân của họ, chia sẻ thông tin tình báo và có các khuôn khổ pháp lý có thể buộc các công ty phải bàn giao dữ liệu người dùng, hoặc tệ hơn.
Người dùng bị giám sát trong bối cảnh các liên minh tình báo quốc tế
Một số quốc gia trong liên minh cũng có các lệnh cấm tiết lộ thông tin (gag order), có thể buộc bất kỳ công ty nào bắt đầu ghi nhật ký hoạt động mà không bao giờ thông báo cho người dùng của họ. Do đó, một VPN “không ghi nhật ký” vẫn sẽ giữ nguyên tuyên bố về quyền riêng tư cho mục đích tiếp thị, nhưng trên thực tế lại đang làm điều ngược lại, vì vi phạm các lệnh cấm này là một tội hình sự.
Tầm quan trọng của quyền tài phán pháp lý
Một VPN có thể có văn phòng ở nhiều quốc gia, bao gồm cả những nước nằm trong liên minh Five, Nine hoặc 14 Eyes, điều này không sao cả vì điều quan trọng nhất là quyền tài phán pháp lý của nó. Quyền tài phán pháp lý là yếu tố xác định nơi công ty được đăng ký và quản lý chính thức. Đây là lý do tại sao các ứng dụng tập trung vào quyền riêng tư tốt nhất thường đặt trụ sở ở những nơi có luật bảo vệ quyền riêng tư mạnh mẽ, như Panama, Thụy Sĩ và Quần đảo Virgin thuộc Anh (những nơi này tách biệt với Vương quốc Anh). Nếu một VPN không tiết lộ vị trí đặt trụ sở, bạn không nên tin tưởng giao dữ liệu của mình cho họ.
3. Thiếu minh bạch về chủ sở hữu
Khi bạn sử dụng VPN, về cơ bản bạn đang giao lưu lượng truy cập internet của mình cho một bên thứ ba. Do đó, bạn có quyền được biết ai là người đứng sau công ty đó. Nếu một nhà cung cấp không công khai về chủ sở hữu hoặc người điều hành, đó là một dấu hiệu cảnh báo lớn.
Vì sao cần biết ai đứng sau dịch vụ VPN?
Việc tôi có tin tưởng một nhà cung cấp nhất định để xử lý dữ liệu của mình hay không cũng phụ thuộc vào người đứng sau bức màn. Niềm tin đòi hỏi sự minh bạch và trách nhiệm giải trình. Vì vậy, nếu một công ty ẩn danh, họ không xứng đáng được tiếp cận hoạt động internet riêng tư của tôi.
Rủi ro từ các công ty mẹ có lợi ích xung đột
Một dịch vụ VPN cần minh bạch về cơ cấu sở hữu của mình, và thông tin này phải rõ ràng trên trang web của công ty. Trang web cũng nên bao gồm các thông tin quan trọng, bao gồm đội ngũ sáng lập hoặc cá nhân, và người thực sự đứng sau VPN. Một số nhà cung cấp là một phần của các công ty lớn hơn có thể có lợi ích xung đột, chẳng hạn như các công ty công nghệ quảng cáo (adtech), điều này có thể ảnh hưởng đến chính sách xử lý dữ liệu của nhà cung cấp.
4. Không có tính năng Kill Switch (Ngắt kết nối khẩn cấp)
Tính năng Kill Switch là một đặc điểm an toàn quan trọng, có chức năng tự động ngắt kết nối thiết bị của bạn khỏi internet nếu kết nối VPN bị gián đoạn đột ngột. Nó giúp ngăn chặn lưu lượng internet của bạn bị gửi hoặc nhận bên ngoài đường hầm bảo mật của VPN cho đến khi kết nối VPN được khôi phục.
Kill Switch hoạt động như thế nào?
Tính năng này đảm bảo rằng trong trường hợp mất kết nối, dữ liệu riêng tư mà bạn đang gửi hoặc nhận sẽ không bị lộ cho ISP của bạn hoặc thậm chí là những kẻ xấu đang theo dõi lưu lượng truy cập của bạn. Nhiều yếu tố có thể khiến kết nối của bạn bị gián đoạn, bao gồm sự cố internet, vấn đề máy chủ VPN hoặc thậm chí là lỗi ứng dụng.
Bảo vệ dữ liệu trong mọi tình huống
Cũng có một khoảng thời gian ngắn có thể khiến dữ liệu của bạn dễ bị tổn thương khi chuyển đổi máy chủ hoặc vị trí máy chủ, vì VPN phải ngắt kết nối khỏi máy chủ đầu tiên trước khi kết nối với máy chủ thứ hai. Có một Kill Switch đảm bảo rằng hoạt động và dữ liệu của bạn được bảo mật mọi lúc, ngay cả khi thiết bị của bạn đột ngột ngắt kết nối khỏi máy chủ VPN. Đây là một tính năng bắt buộc phải có, và điều quan trọng hơn nữa là dịch vụ VPN nên bao gồm Kill Switch trên tất cả các nền tảng mà nó hỗ trợ. Sẽ được cộng thêm điểm nếu tính năng này được bật mặc định.
5. Thiếu tính năng bảo vệ rò rỉ dữ liệu (Leak Protection)
Ngoài Kill Switch, bảo vệ rò rỉ dữ liệu (Leak Protection) là một tính năng quan trọng khác cần chú ý khi đánh giá VPN. Chỉ cần nhấn nút kết nối VPN không có nghĩa là hoạt động của bạn ngay lập tức được bảo mật và riêng tư. Ngay cả với kết nối an toàn, địa chỉ IP thực của bạn, các yêu cầu DNS hoặc lưu lượng IPv6 vẫn có thể bị rò rỉ ra ngoài đường hầm của VPN.
Các loại rò rỉ dữ liệu phổ biến: DNS, WebRTC, IPv6
Nếu một VPN không có tính năng bảo vệ rò rỉ, nó giống như việc bạn khóa cửa nhưng lại để mở cửa sổ. Đừng nhầm lẫn giữa bảo vệ rò rỉ và Kill Switch: Kill Switch ngăn chặn rò rỉ khi ngắt kết nối, trong khi bảo vệ rò rỉ thực hiện điều đó khi đang kết nối. Một trong những loại rò rỉ phổ biến nhất là rò rỉ DNS, nơi thiết bị của bạn trực tiếp chuyển tiếp yêu cầu đến máy chủ DNS của ISP thay vì máy chủ của VPN. Tương tự như các loại rò rỉ khác như WebRTC (Web Real-Time Communication) và IPv6, rò rỉ DNS có thể phá hủy tính ẩn danh của bạn.
Logo WebRTC trên nền đen, minh họa nguy cơ rò rỉ dữ liệu
Nếu một VPN thiếu tính năng bảo vệ rò rỉ hoặc mơ hồ về nó, đừng mạo hiểm. Một trong những cách hàng đầu để kiểm tra mã hóa của VPN là kiểm tra rò rỉ DNS.
6. Số lượng máy chủ và vị trí hạn chế
Một dấu hiệu cảnh báo khác mà tôi chú ý khi tìm mua VPN là số lượng máy chủ và vị trí máy chủ bị hạn chế. Điều này có vẻ không quá quan trọng, nhưng nó đóng vai trò then chốt trong hiệu suất dịch vụ và quyền riêng tư của bạn. Ít máy chủ hơn đồng nghĩa với khả năng tắc nghẽn cao hơn khi số lượng người dùng tăng lên, vì sẽ có nhiều người kết nối đến một máy chủ duy nhất.
Ảnh hưởng đến tốc độ và trải nghiệm người dùng
Điều này dẫn đến tốc độ chậm hơn hoặc kết nối không ổn định, khiến dịch vụ trở nên không sử dụng được cho các hoạt động yêu cầu độ trễ thấp và băng thông cao như phát trực tuyến, chơi game hoặc tải xuống các tệp lớn. Tệ hơn nữa, trong giờ cao điểm, có thể có trường hợp bạn không thể kết nối đến một máy chủ hoặc vị trí máy chủ cụ thể do tắc nghẽn.
Giao diện CyberGhost 8 hiển thị lựa chọn vị trí máy chủ VPN
Mặc dù tôi kiểm tra số lượng máy chủ, nhưng điều này không nói lên toàn bộ câu chuyện. Các yếu tố khác như tổng dung lượng mạng và mức sử dụng cũng rất quan trọng, nhưng vì các VPN không tiết lộ thông tin này, bạn không thể đưa ra phán đoán dựa trên nó.
Lợi ích của mạng lưới máy chủ rộng lớn
Cũng rất cần thiết để một VPN có máy chủ ở các vị trí khác nhau, điều này đảm bảo có nhiều địa chỉ IP hơn để sử dụng. Điều đó có thể giúp bỏ qua các hạn chế địa lý và thậm chí là kiểm duyệt. Ngoài ra, việc xoay vòng địa chỉ IP dễ dàng giúp tăng cường tính ẩn danh vì nó khiến việc theo dõi hoạt động trực tuyến của bạn theo thời gian trở nên khó khăn hơn. Ít máy chủ và vị trí máy chủ hơn đồng nghĩa với ít IP hơn, và những IP đó có thể dễ dàng bị gắn cờ hoặc bị chặn.
Người dùng cầm điện thoại với biểu tượng VPN đang hoạt động trên màn hình
7. Cung cấp gói đăng ký trọn đời
Việc phải trả tiền cho các gói đăng ký thường xuyên khá mệt mỏi, đặc biệt đối với VPN, vì các dịch vụ đáng tin cậy nhất thường có giá khoảng 10 đô la một tháng trừ khi bạn chọn các gói dài hạn. Thoạt nhìn, một VPN cung cấp gói đăng ký trọn đời có vẻ là một món hời lớn. Nhưng đối với VPN, đó là một dấu hiệu cảnh báo cực kỳ lớn.
Mô hình kinh doanh không bền vững
Hãy hình dung, việc vận hành một dịch vụ VPN không hề rẻ và đòi hỏi chi phí vận hành liên tục. Một nhà cung cấp phải liên tục đầu tư vào cơ sở hạ tầng, phát triển, bảo mật và đội ngũ hỗ trợ. Nếu một dịch vụ cung cấp gói đăng ký trọn đời, làm thế nào họ tài trợ cho các hoạt động liên tục? Chắc chắn sẽ không có đủ khách hàng mới đăng ký mỗi tháng để duy trì dịch vụ.
Ứng dụng VPN trên điện thoại thông minh với các nhãn khuyến mãi giảm giá
Rủi ro về chất lượng dịch vụ và quyền riêng tư
Có khả năng dịch vụ như vậy sẽ bán dữ liệu của bạn để tài trợ chi phí vận hành và cắt giảm chi phí ở các lĩnh vực khác để tồn tại. Giống như hầu hết các loại dịch vụ, bạn nhận được những gì bạn trả tiền khi nói đến VPN. Đó là lý do tại sao tôi luôn tránh xa các VPN cung cấp gói đăng ký trọn đời. Trong hầu hết các trường hợp, các VPN như vậy hoặc sẽ đóng cửa hoặc, nếu chúng sống sót, sẽ thu hồi các gói đăng ký trọn đời sau vài năm.
8. Không hỗ trợ các giao thức hiện đại
Giao thức mà VPN sử dụng sẽ quyết định cách dữ liệu của bạn được mã hóa và truyền tải, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến cả bảo mật và tốc độ. Có một số giao thức VPN tồn tại, và hầu hết các nhà cung cấp VPN hỗ trợ ít nhất hai trong số chúng. Các giao thức chính bao gồm WireGuard, OpenVPN, L2TP/IPsec, IKEv2 và PPTP.
Sự khác biệt giữa các giao thức VPN
Các giao thức lỗi thời, chẳng hạn như PPTP, IKEv1 và một số triển khai kế thừa của L2TP/IPsec, không còn được coi là an toàn. Vì vậy, nếu một VPN chỉ hỗ trợ các giao thức cũ này, tôi sẽ không sử dụng nó. Các giao thức như OpenVPN và IKEv2 đã chứng tỏ độ tin cậy và bảo mật trong nhiều năm. WireGuard là một giao thức tương đối mới, được đánh giá cao về tốc độ và hiệu quả, đồng thời duy trì mức độ bảo mật cao.
Tại sao cần tránh giao thức lỗi thời
Đây là lý do tại sao ngay cả một số nhà cung cấp VPN tốt nhất, như ExpressVPN, NordVPN và Surfshark, đã ngừng hỗ trợ các giao thức cũ và khuyến nghị sử dụng các giao thức hiện đại như OpenVPN, IKEv2 và WireGuard. Các giao thức lỗi thời thường có lỗ hổng bảo mật đã được biết đến, khiến dữ liệu của bạn dễ bị tấn công bởi tin tặc hoặc các bên thứ ba khác. Nếu một VPN không hỗ trợ các giao thức hiện đại hoặc không đề cập đến các giao thức mà nó sử dụng, tôi sẽ gạch bỏ nó khỏi danh sách cân nhắc.
Sau khi đã học được sự khác biệt giữa các VPN tốt và xấu, tôi không còn bị lừa bởi những tuyên bố tiếp thị quá mức. Những dấu hiệu cảnh báo này quá phổ biến, vì vậy nếu bạn thấy một nhà cung cấp VPN có dù chỉ một trong số chúng, đừng mạo hiểm. Với vô số VPN riêng tư và đáng tin cậy trên thị trường, đừng chấp nhận những dịch vụ tầm thường.
Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về những dấu hiệu cảnh báo này và kinh nghiệm của bạn khi chọn VPN trong phần bình luận bên dưới.
