Cũng giống như máy tính hay laptop, chiếc điện thoại thông minh của bạn hoàn toàn có thể trở thành nạn nhân của mã độc (malware). Tuy nhiên, chỉ với một vài điều chỉnh bảo mật đơn giản, bạn đã có thể giữ cho smartphone của mình luôn an toàn và hoạt động trơn tru. Với vai trò là một thiết bị không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại, việc bảo vệ điện thoại khỏi virus và các mối đe dọa trực tuyến là cực kỳ quan trọng. Bài viết này sẽ chỉ ra 5 mối nguy hiểm hàng đầu và cung cấp những lời khuyên thiết thực để bạn trang bị “áo giáp” vững chắc cho dế yêu của mình.
1. Thông Báo Độc Hại: Cảnh Báo Giả Mạo
Thông báo độc hại là một trong những cách phổ biến nhất để mã độc xuất hiện trên điện thoại của người dùng. Điều nguy hiểm nhất là chúng thường không phải là thông báo đẩy (push notification) từ các ứng dụng bạn đã cài đặt. Thay vào đó, chúng thường xuất hiện khi bạn đang lướt web, dưới dạng các cửa sổ pop-up gây giật mình.
Những loại thông báo này có thể hứa hẹn nhiều điều khác nhau. Một ví dụ cổ điển là tuyên bố bạn đã trúng một cuộc thi hoặc giải thưởng lớn. Tuy nhiên, đó không phải là tất cả những gì bạn cần cảnh giác. Nhiều thông báo khác có thể tạo cảm giác khẩn cấp để thúc giục bạn hành động ngay lập tức, và trong một số trường hợp, chúng còn tinh vi hơn khi tuyên bố rằng thiết bị của bạn đã bị nhiễm mã độc.
Hầu hết thời gian, đây chỉ là một lời nói dối để lừa bạn nhấp vào thông báo, từ đó sẽ lây nhiễm mã độc vào điện thoại của bạn. Nếu bạn đang duyệt web trên điện thoại và một cửa sổ bật lên tuyên bố bạn bị nhiễm virus hoặc trúng thưởng, hãy đơn giản là đóng trang web đó mà không nhấp vào bất cứ thứ gì.
Nếu bạn liên tục nhận được các thông báo độc hại, bạn có một vài lựa chọn để xử lý. Đầu tiên, hãy xóa bộ nhớ cache của trình duyệt. Trên các thiết bị Android, bạn có thể dễ dàng xóa bộ nhớ cache của trình duyệt. Đối với iPhone, có những cách để xóa dữ liệu hệ thống và các dữ liệu cache khác. Ngoài ra, bạn cũng nên quét điện thoại thông minh của mình bằng một ứng dụng chống virus hoặc chống mã độc đáng tin cậy. Malwarebytes là một lựa chọn rất đáng tin cậy, có sẵn cho cả thiết bị Android và iOS.
Điện thoại Android hiển thị điều hướng bằng cử chỉ
2. Lừa Đảo Trực Tuyến (Phishing) và Qua Tin Nhắn (Smishing)
Phishing là hình thức kẻ gian gửi email độc hại. Mặc dù những vụ lừa đảo này đôi khi liên quan đến gian lận tài chính, các loại lừa đảo khác và đánh cắp dữ liệu, một số lượng lớn cũng sẽ cố gắng khiến bạn tải xuống mã độc. Dù bạn mở những email này trên điện thoại di động hay máy tính để bàn, rủi ro đều rất đáng kể. Chính vì vậy, việc hiểu rõ các loại tấn công phishing là rất quan trọng.
Trong khi phishing liên quan đến email độc hại, smishing lại tập trung vào các tin nhắn văn bản độc hại. Một số dấu hiệu phổ biến của smishing bao gồm ngữ pháp kém và thông điệp phóng đại (chẳng hạn như “anh trai tôi cần bạn gửi 2 triệu đô la”). Bạn có thể thấy các liên kết độc hại trong một số trường hợp, trong khi các hình thức smishing khác có thể bao gồm tệp đính kèm.
Trong kỷ nguyên hiện đại, smishing ngày càng khó phát hiện. Nhiều tội phạm tận dụng trí tuệ nhân tạo (AI), dẫn đến sự gia tăng các cuộc tấn công lừa đảo do AI điều khiển. Việc kiểm tra các dấu hiệu đáng ngờ, chẳng hạn như dòng “Kính gửi Khách hàng thân mến” thiếu cá nhân hóa, là rất quan trọng. Dù sao đi nữa, bạn tuyệt đối không nên nhấp vào bất kỳ nội dung nào mà bạn nghi ngờ là phishing hoặc smishing.
Ảnh chụp màn hình tin nhắn giả mạo lừa đảo
3. Phần Mềm Lỗi Thời: Cửa Ngõ Cho Mã Độc
Bạn có thể đã cài đặt phần mềm lỗi thời trên điện thoại mà không hề nhận ra. Điều này áp dụng cho cả hệ điều hành của điện thoại thông minh, cũng như các ứng dụng được cài đặt trên thiết bị của bạn. Mặc dù có vẻ vô hại và cùng lắm là bất tiện, việc không cập nhật phần mềm có thể gây ra mối đe dọa nghiêm trọng. Nói tóm lại, các bản vá bảo mật giúp ngăn chặn tin tặc xâm nhập vào ứng dụng và hệ thống của bạn.
Thẻ cập nhật WhatsApp trên iOS
Các bản cập nhật phần mềm giữ an toàn cho bạn khỏi các mối đe dọa khác ngoài mã độc. Ví dụ, chúng có thể nhanh chóng vô hiệu hóa các cuộc tấn công mới nhất. Nếu bạn đang sử dụng iPhone, bạn nên bật tính năng Phản hồi Bảo mật Nhanh (Rapid Security Response) để có thêm một lớp bảo vệ. Phản hồi Bảo mật Nhanh về cơ bản sẽ tải xuống các bản cập nhật bảo mật nhỏ hơn thường xuyên hơn, giúp giải quyết các lỗ hổng nhanh chóng hơn.
Để bật tính năng này, hãy vào Cài đặt > Cài đặt chung > Cập nhật Phần mềm, sau đó chạm vào Tự động cập nhật và bật Phản hồi bảo mật & Tệp hệ thống.
Bản cập nhật iOS 18 Beta xuất hiện trên iPhone
Thật không may, Android hiện chưa có tính năng tương tự. Tuy nhiên, bạn có thể kiểm tra phần mềm của mình bằng cách vào cửa hàng ứng dụng hoặc cài đặt điện thoại. Nếu bạn nhận thấy có bản cập nhật, hãy cập nhật ngay lập tức. Bật tính năng cập nhật tự động cũng là một ý hay cho tương lai.
Thông báo cập nhật Phản hồi Bảo mật Nhanh trên iPhone
4. Tải Xuống Ứng Dụng Không An Toàn
Ngày nay, nhiều người dễ dàng nghĩ rằng mọi ứng dụng trên App Store và Google Play đều an toàn để sử dụng. Tuy nhiên, mặc dù nhiều ứng dụng là an toàn, bạn vẫn không được bảo vệ 100%. Các ứng dụng không an toàn rõ ràng là một mối nguy hiểm, nhưng các chương trình đã bị bỏ rơi (không còn được cập nhật) cũng là một rủi ro bảo mật.
Các ứng dụng đã không được cập nhật trong một thời gian dài là mục tiêu hàng đầu cho mã độc và các mối đe dọa khác, vì chúng có thể có các lỗ hổng bảo mật có thể bị khai thác để truy cập dữ liệu, tài khoản và nhiều hơn nữa. Bạn nên kiểm tra lại thiết bị của mình để đảm bảo rằng các nhà phát triển vẫn tiếp tục phát hành bản cập nhật cho tất cả phần mềm bạn sử dụng. Bạn cũng nên kiểm tra kỹ các đánh giá để xác nhận rằng bất kỳ ứng dụng nào bạn tải xuống đều an toàn.
Bạn cũng nên thận trọng khi cài đặt phần mềm của bên thứ ba trên điện thoại thông minh của mình. Các cửa hàng ứng dụng của bên thứ ba có thể không có các quy trình kiểm duyệt nghiêm ngặt như App Store và Google Play, điều này có thể khiến bạn gặp nguy hiểm tiềm tàng. Apple đã ngừng việc cài đặt ứng dụng từ nguồn không chính thức (sideloading) và các cửa hàng ứng dụng của bên thứ ba trong nhiều năm, cho đến tháng 3 năm 2024. Trong khi đó, Google luôn cho phép sideloading ứng dụng trên Android. Tuy nhiên, mặc dù có một số cửa hàng ứng dụng thay thế tốt hơn Google Play, quá trình sideloading ứng dụng nói chung đi kèm với một số rủi ro nghiêm trọng.
iPhone màu đen với các ứng dụng trên màn hình chính
5. Truy Cập Trang Web Không An Toàn
Không phải tất cả các trang web đều được tạo ra như nhau, và việc biết cách phân biệt một trang web an toàn với một trang web không an toàn là rất quan trọng. Bạn có thể xác định các trang web có khả năng đe dọa bằng nhiều cách, chẳng hạn như:
- Không có chứng chỉ SSL (HTTPS): Biểu tượng ổ khóa thường không còn hiển thị rõ ràng trong URL nữa, nhưng bạn có thể kiểm tra xem kết nối có an toàn hay không thông qua trình duyệt của mình (tìm biểu tượng ổ khóa nhỏ hoặc chữ “HTTPS” ở đầu địa chỉ).
- Tên miền bị sai chính tả: Các trang web giả mạo thường sử dụng tên miền gần giống (và thường là nổi tiếng) nhưng bị viết sai chính tả, nhằm đánh lừa người dùng.
- Thời gian tải lâu bất thường: Điều này có thể là dấu hiệu của một trang web được xây dựng kém hoặc đang cố tải các nội dung độc hại.
Các trang web giả mạo là một trong những nguồn phổ biến nhất của mã độc, và việc truy cập các trang web không an toàn sẽ khiến bạn đối mặt với các mối đe dọa bảo mật khác, chẳng hạn như phần mềm gián điệp (spyware). Tốt nhất là bạn nên tránh xa chúng bằng mọi giá. Nếu bạn vô tình truy cập một trang web như vậy, hãy đóng ngay lập tức và xem xét kiểm tra thiết bị của mình để tìm phần mềm không mong muốn.
Bằng cách nhận biết và tránh xa những mối đe dọa phổ biến này, đồng thời áp dụng các biện pháp bảo mật đơn giản, bạn có thể tăng cường đáng kể khả năng bảo vệ điện thoại thông minh của mình khỏi mã độc và các cuộc tấn công mạng. Sự cảnh giác và ý thức chủ động là chìa khóa để giữ an toàn cho dữ liệu cá nhân và thiết bị của bạn trong thế giới kỹ thuật số ngày nay.
Hãy chia sẻ những kinh nghiệm hoặc thắc mắc của bạn về việc bảo vệ điện thoại khỏi virus và mã độc trong phần bình luận bên dưới. Đừng quên ghé thăm meocongnghe.com thường xuyên để cập nhật những mẹo công nghệ và thông tin bảo mật mới nhất nhé!
