Tôi luôn mã hóa các file dữ liệu của mình trước khi tải chúng lên các dịch vụ lưu trữ đám mây. Lý do rất đơn giản: dù các nhà cung cấp dịch vụ đám mây cam kết bảo mật tuyệt đối, thực tế cho thấy không có hệ thống nào là bất khả xâm phạm. Sau khi chứng kiến nhiều vụ rò rỉ dữ liệu quy mô lớn, tôi đã tự xây dựng quy trình mã hóa riêng, giúp tôi yên tâm hơn về sự an toàn của thông tin mà không làm giảm đi sự tiện lợi khi sử dụng. Bài viết này sẽ đi sâu vào lý do tại sao bạn nên thực hiện việc này, các công cụ tôi tin dùng và kinh nghiệm thực tế của tôi trên meocongnghe.com.
Vì Sao Lưu Trữ Đám Mây Không An Toàn Như Bạn Tưởng?
Hình ảnh minh họa khái niệm lưu trữ đám mây với các thiết bị kết nối
Trước đây, tôi từng tin rằng các file của mình hoàn toàn an toàn khi được lưu trữ trên đám mây. Tuy nhiên, nhận thức này thay đổi hoàn toàn sau khi tôi tìm hiểu về vô số vụ vi phạm dữ liệu đã ảnh hưởng đến cả những nhà cung cấp dịch vụ lớn nhất. Các công ty lưu trữ đám mây thường đưa ra những lời hứa hẹn to lớn về bảo mật, nhưng thực tế lại ít an tâm hơn nhiều.
Dữ liệu của bạn được lưu trữ trên các máy chủ khổng lồ do một bên thứ ba kiểm soát, và bạn đang đặt niềm tin vào “bên thứ ba” đó với những thông tin riêng tư nhất của mình. Mặc dù dữ liệu thường được mã hóa trong quá trình truyền tải và khi ở trạng thái nghỉ, nhưng chúng thường bị giải mã trên máy chủ của họ, khiến chúng có khả năng bị truy cập. Khi một ứng dụng diệt virus nổi tiếng bị phát hiện bán dữ liệu người dùng, nó đã thay đổi hoàn toàn quan điểm của tôi về quyền riêng tư kỹ thuật số.
Tôi đã ngừng tin tưởng hoàn toàn vào các dịch vụ lưu trữ đám mây miễn phí cho ảnh và các dữ liệu nhạy cảm của mình. Khi một dịch vụ được cung cấp miễn phí, bạn không phải là khách hàng, mà là sản phẩm. Dữ liệu của bạn có thể bị phân tích cho mục đích tiếp thị hoặc được dùng để huấn luyện các mô hình AI mà bạn không hề hay biết.
Ngay cả các trình quản lý mật khẩu như LastPass cũng đã từng chịu các vụ tấn công và rò rỉ dữ liệu, chứng minh rằng không có gì trực tuyến là hoàn toàn an toàn. Đó là lý do tôi luôn mã hóa các tài liệu nhạy cảm trước khi tải chúng lên đám mây. Các tài liệu này bao gồm hồ sơ tài chính, bản quét giấy tờ tùy thân, nhật ký cá nhân và bất kỳ thông tin nào chứa mật khẩu hoặc dữ liệu cá nhân quan trọng khác.
Các Công Cụ Tôi Dùng Để Mã Hóa File Dữ Liệu Của Mình
Sau khi thử nghiệm nhiều giải pháp mã hóa, tôi đã chọn được hai công cụ đáng tin cậy, cân bằng giữa bảo mật và tính dễ sử dụng. Giống như mọi người, tôi muốn được bảo vệ mà không phải đối mặt với sự phức tạp – bởi vì, thẳng thắn mà nói, nếu quá phức tạp, tôi cuối cùng sẽ trở nên lười biếng và bỏ qua hoàn toàn bước mã hóa.
VeraCrypt: Giải Pháp Hàng Đầu Cho Dữ Liệu Cực Kỳ Nhạy Cảm
VeraCrypt đã trở thành công cụ không thể thiếu của tôi cho các nhu cầu mã hóa nghiêm túc. Đây là phần mềm hoàn toàn miễn phí, mã nguồn mở và được các chuyên gia bảo mật kiểm định thường xuyên. Điều tôi yêu thích nhất ở VeraCrypt là khả năng tạo ra các “container” mã hóa – chúng xuất hiện như các file thông thường cho đến khi bạn mở khóa bằng mật khẩu của mình.
Tôi chủ yếu sử dụng VeraCrypt cho các tài liệu tài chính, bản quét giấy tờ tùy thân và bất cứ thứ gì mà tôi sẽ kinh hoàng nếu chúng bị rò rỉ. Mã hóa của VeraCrypt đạt cấp độ quân sự, điều đó có nghĩa là ngay cả khi ai đó đánh cắp laptop của tôi hoặc xâm nhập vào tài khoản đám mây của tôi, họ cũng sẽ mất rất nhiều thời gian và công sức để đột nhập vào các file của tôi.
Tải xuống: VeraCrypt (Miễn phí)
Sau khi tải xuống và cài đặt VeraCrypt từ trang web chính thức của họ (luôn xác minh chữ ký tải xuống), dưới đây là cách tôi mã hóa file với VeraCrypt:
- Khởi chạy VeraCrypt và nhấp vào Create Volume để bắt đầu trình hướng dẫn tạo volume.
- Chọn Create an encrypted file container và chọn Standard VeraCrypt volume.
- Chọn nơi lưu trữ file container của bạn và đặt tên cho nó.
- Chọn thuật toán mã hóa của bạn (tôi dùng AES) và thuật toán băm (SHA-512).
- Đặt kích thước volume dựa trên dung lượng bạn cần lưu trữ.
- Đặt một mật khẩu mạnh và chọn hệ thống file (NTFS cho các volume lớn hơn, FAT cho các volume nhỏ hơn).
- Di chuyển chuột ngẫu nhiên trong cửa sổ để tạo ra sự ngẫu nhiên cho quá trình mã hóa.
- Định dạng volume và chờ quá trình hoàn tất.
- Mount (gắn) volume vừa tạo và kéo thả file vào đó như bất kỳ ổ đĩa thông thường nào.
- Unmount (ngắt kết nối) khi hoàn tất để khóa mọi thứ lại.
Sau khi ngắt kết nối volume, bạn có thể tải container lên đám mây. Lần đầu tiên thiết lập, tôi mất khoảng năm phút, nhưng giờ đây, việc tạo các container mới chỉ mất khoảng một phút. Phương pháp này đặc biệt hữu ích khi tôi cần chia sẻ các file nhạy cảm.
Giao diện phần mềm mã hóa VeraCrypt trên hệ điều hành Windows
7-Zip: Lựa Chọn Nhanh Chóng Cho Các Tác Vụ Mã Hóa Đơn Giản
Tôi chuyển sang 7-Zip khi cần mã hóa các file hoặc thư mục riêng lẻ một cách nhanh chóng. Mặc dù đây không phải là công cụ mã hóa chuyên biệt mà chủ yếu là tiện ích nén file, nhưng khả năng mã hóa AES-256 của nó rất mạnh mẽ và dễ sử dụng. Ưu điểm lớn nhất là nếu bạn cần chia sẻ file đã mã hóa, người nhận không nhất thiết phải có 7-Zip; hầu hết các trình quản lý file nén đều có thể mở file ZIP đã mã hóa (mặc dù họ vẫn cần mật khẩu của bạn).
Tải xuống: 7-Zip (Miễn phí)
7-Zip sử dụng tài nguyên tối thiểu và tích hợp hoàn hảo với menu ngữ cảnh chuột phải trên Windows. 7-Zip hoàn hảo cho các tác vụ mã hóa nhanh không yêu cầu thiết lập một container VeraCrypt đầy đủ. Dưới đây là quy trình của tôi để mã hóa file bằng 7-Zip:
- Nhấp chuột phải vào các file hoặc thư mục bạn muốn mã hóa và chọn 7-Zip từ menu ngữ cảnh.
- Nhấp vào Add to archive và chọn định dạng lưu trữ của bạn (thường là .7z hoạt động tốt).
- Đặt phương pháp mã hóa là AES-256 và nhập một mật khẩu mạnh (và đừng quên nó vì không có tùy chọn khôi phục!).
- Chọn Encrypt file names nếu bạn muốn ẩn cả tên file của mình, sau đó nhấp vào OK.
- Xóa an toàn các file gốc nếu chúng chứa thông tin nhạy cảm.
- Tải archive đã mã hóa lên bộ nhớ đám mây hoặc chia sẻ qua email.
Cả hai công cụ đều phục vụ tôi rất tốt trong các tình huống khác nhau. VeraCrypt vượt trội cho các bộ sưu tập file lớn hơn, trong khi 7-Zip là giải pháp nhanh chóng của tôi cho các nhu cầu mã hóa một lần hoặc khi tôi cần chia sẻ file đã mã hóa với người khác.
Cách Tôi Truy Cập File Mã Hóa Trên Nhiều Thiết Bị
Mã hóa file chỉ là một nửa cuộc chiến – bạn cũng cần truy cập chúng một cách thuận tiện trên các thiết bị của mình. Tôi thường xuyên chuyển đổi giữa Windows và Android trong ngày, vì vậy tôi cần giữ các file nhạy cảm của mình an toàn và có thể truy cập bất cứ khi nào cần.
Việc truy cập các file đã mã hóa trên máy tính Windows rất đơn giản vì VeraCrypt và 7-Zip hoạt động nguyên bản. Thách thức thực sự đến với Android, nơi các công cụ máy tính để bàn này không hoạt động theo cùng một cách.
Trên Android, tôi sử dụng ZArchiver để truy cập các archive 7-Zip đã mã hóa của mình. Ứng dụng này xử lý các file ZIP và 7Z được bảo vệ bằng mật khẩu một cách hoàn hảo, cho phép tôi xem các file đã mã hóa khi đang di chuyển.
Tải xuống: ZArchiver cho Android | iOS (Miễn phí)
Chỉ cần nhớ rằng một khi bạn giải nén file vào điện thoại của mình, chúng sẽ không còn được mã hóa nữa, vì vậy tôi luôn cẩn thận xóa chúng sau khi xem. Dưới đây là quy trình làm việc điển hình của tôi:
- Tạo và mã hóa file bằng 7-Zip trên máy tính Windows của tôi.
- Lưu trữ archive đã mã hóa vào thư mục lưu trữ đám mây của tôi.
- Truy cập ứng dụng lưu trữ đám mây trên thiết bị Android của tôi.
- Tải xuống archive đã mã hóa khi cần.
- Mở nó bằng ZArchiver và nhập mật khẩu của tôi.
- Xem hoặc chỉnh sửa các file khi cần.
- Nếu tôi thực hiện các thay đổi, tôi mã hóa lại và tải chúng lên lại bộ nhớ đám mây.
Ứng dụng ZArchiver trên Android yêu cầu mật khẩu để giải nén file mã hóa
Tình hình với các container VeraCrypt trên di động phức tạp hơn. Mặc dù một số ứng dụng tuyên bố có thể mở volume VeraCrypt trên Android, nhưng tôi thấy chúng không đáng tin cậy hoặc đáng lo ngại từ góc độ bảo mật. Thay vào đó, đối với các file mà tôi biết mình sẽ cần trên điện thoại, tôi chỉ sử dụng phương pháp 7-Zip.
Một thói quen quan trọng mà tôi đã hình thành là giữ cho các archive đã mã hóa của mình có kích thước hợp lý và được sắp xếp theo chủ đề. Thay vì có một volume mã hóa khổng lồ chứa mọi thứ, tôi duy trì một số container nhỏ hơn. Điều này giúp việc đồng bộ hóa nhanh hơn và có nghĩa là tôi chỉ cần tải xuống những gì liên quan khi sử dụng dữ liệu di động.
Những Sai Lầm Phổ Biến Cần Tránh Khi Mã Hóa
Bất chấp những nỗ lực tốt nhất của tôi, tôi đã nhận thấy một số cạm bẫy phổ biến có thể làm suy yếu ngay cả thiết lập mã hóa mạnh nhất. Sai lầm nguy hiểm nhất là sử dụng mật khẩu yếu – không có mã hóa nào an toàn nếu mật khẩu của bạn là “123456” hoặc tên thú cưng của bạn. Tôi luôn sử dụng trình quản lý mật khẩu cho tất cả các tài khoản của mình và tạo mật khẩu duy nhất, phức tạp.
Một lỗi thường gặp khác là không xóa an toàn các file gốc chưa mã hóa. Khi bạn mã hóa một thứ gì đó, bản gốc vẫn còn trên đĩa của bạn trừ khi bạn xóa nó một cách cụ thể. Bạn có thể sử dụng các công cụ xóa an toàn ghi đè dữ liệu nhiều lần để đảm bảo không thể phục hồi.
Giao diện Command Prompt trên máy tính xách tay HP Pavilion, minh họa công cụ xóa file an toàn
Đừng để các volume đã mã hóa được mount (gắn kết) khi bạn rời khỏi máy tính. Luôn ngắt kết nối hoặc đóng các container đã mã hóa khi bạn không sử dụng chúng.
Nếu bạn nghiêm túc muốn lấy lại quyền riêng tư của mình, hãy nhớ rằng mã hóa chỉ mạnh mẽ như cách bạn thực hiện nó. Tránh những sai lầm này sẽ giữ cho dữ liệu nhạy cảm của bạn an toàn hơn. Mã hóa file trước khi tải chúng lên đám mây thêm một bước vào quy trình làm việc của bạn, nhưng đó là một thói quen mà bạn không bao giờ nên từ bỏ.
Tham khảo thêm các bài viết về bảo mật dữ liệu tại meocongnghe.com để cập nhật những kiến thức mới nhất và đảm bảo an toàn cho thông tin của bạn!
