Trong bối cảnh công nghệ phát triển không ngừng, người dùng ngày càng kỳ vọng vào những trải nghiệm mượt mà, tiện lợi và cá nhân hóa trên hệ điều hành của mình. Tuy nhiên, trong khi các bản phân phối Linux như Linux Mint liên tục đổi mới để mang lại trải nghiệm người dùng vượt trội, Windows dường như lại đang chậm chân trong việc tích hợp các tính năng hiện đại, thậm chí còn loại bỏ một số tùy chọn quan trọng. Đã đến lúc Microsoft nên học hỏi những điểm mạnh từ Linux Mint để nâng tầm hệ điều hành của mình và đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dùng toàn cầu, đặc biệt là cộng đồng công nghệ tại Việt Nam. Bài viết này sẽ đi sâu vào 5 tính năng nổi bật của Linux Mint mà Windows thực sự cần tham khảo.
1. Tùy Biến Desktop Linh Hoạt và Mạnh Mẽ
Linux Mint đã xóa bỏ định kiến về một hệ điều hành thiếu thân thiện với người dùng, và khả năng tùy biến desktop là một ví dụ điển hình. Windows, dù đã có nhiều cải tiến, vẫn còn nhiều điều để học hỏi từ Linux Mint về mặt này.
Điển hình là việc Windows 11 đã loại bỏ khả năng di chuyển thanh tác vụ (taskbar) đến bất kỳ cạnh nào của màn hình. Dù có những cách chỉnh sửa Registry hay các thủ thuật khác, kết quả thường là một thanh tác vụ hoạt động không ổn định và không tương thích tốt với thiết kế biểu tượng căn giữa của Windows 11.
Trên Linux Mint, người dùng không gặp phải những vấn đề này. Bạn có thể tự do đặt thanh tác vụ ở bất cứ đâu mình muốn, điều chỉnh kích thước của nó một cách dễ dàng. Ngoài ra, Linux Mint còn cho phép thêm các desklet trực tiếp lên màn hình desktop để giám sát hệ thống theo thời gian thực hoặc hiển thị thông tin tiện ích. Các desklet này hoạt động tương tự như widget nhưng có ngôn ngữ thiết kế chung và có thể tải thêm từ menu desklets tích hợp. Bạn cũng có thể chọn một chủ đề tối với các biểu tượng màu sắc nổi bật hơn, mang lại sự đồng bộ và thẩm mỹ cao.
Tùy biến desktop trên Linux Mint với tùy chọn Desklet
Windows không cần phải nỗ lực quá nhiều để bắt kịp Linux Mint ở khía cạnh này, và người dùng có thể sử dụng các chương trình bên thứ ba như Rainmeter để thực hiện một số thay đổi. Tuy nhiên, việc tích hợp sẵn các tính năng này là một kỳ vọng chính đáng từ một hệ điều hành đã 40 năm tuổi và trải qua vô số lần thay đổi thiết kế, bao gồm cả việc loại bỏ các tính năng đã từng có trong quá khứ.
Bộ ứng dụng XApp của Linux Mint cũng cung cấp giao diện người dùng và chức năng thống nhất hơn trên các tiện ích cốt lõi. Windows đã và đang cập nhật các công cụ cốt lõi của mình từ khi ra mắt Windows 11 để có một chủ đề thiết kế nhất quán trên toàn hệ điều hành, nhưng vẫn còn những điểm chưa hoàn thiện. Ví dụ điển hình nhất là giao diện cài đặt rời rạc, nơi một số cài đặt cốt lõi như System Restore vẫn nằm trong ứng dụng Control Panel cũ kỹ, chưa được cập nhật để phù hợp với thẩm mỹ hiện đại của Windows 11.
2. Timeshift: Giải Pháp Sao Lưu Hệ Thống Vượt Trội
Nếu bạn muốn sao lưu hệ điều hành Windows của mình, lựa chọn tốt nhất thường là nhân bản ổ cứng (clone drive). Windows có tính năng System Restore, nhưng nó thực sự mờ nhạt khi so sánh với Timeshift của Linux Mint.
Timeshift hoạt động ngầm và tự động tạo các ảnh chụp hệ thống (system snapshots) định kỳ. Hơn nữa, sau ảnh chụp ban đầu, Timeshift chỉ ghi lại những thay đổi được thực hiện trên hệ thống, giúp quá trình sao lưu nhanh hơn và hiệu quả hơn rất nhiều về mặt lưu trữ.
System Restore trên Windows cũng tạo bản sao lưu định kỳ, nhưng chương trình này bị ẩn trong Control Panel và thậm chí không xuất hiện trong phần Recovery của ứng dụng cài đặt Windows 11 mới. Giao diện của nó cũng khá cũ kỹ so với phần còn lại của hệ điều hành.
Giao diện Timeshift trên Linux Mint
Ngược lại, Timeshift trên Linux Mint rất dễ tìm thấy trong cài đặt và quan trọng hơn là dễ sử dụng. Các tùy chọn và cài đặt của nó dễ hiểu, và bạn có thể chọn tạo bản sao lưu hàng tháng, hàng tuần, hàng ngày, hàng giờ hoặc thậm chí là mỗi khi khởi động hệ thống. Nó cung cấp nhiều quyền kiểm soát hơn về cách tạo bản sao lưu, và bạn chỉ cần thiết lập một lần. Trong một hệ điều hành như Windows, nơi bản cập nhật tiếp theo có thể làm hỏng hệ thống của bạn, những bản sao lưu như thế này thường rất hữu ích.
3. Quản Lý Phần Mềm Tích Hợp Flatpak: An Toàn và Tiện Lợi
Microsoft đã cố gắng hợp nhất hệ sinh thái chương trình phân mảnh của mình kể từ Windows 8 với việc giới thiệu Microsoft Store. Tuy nhiên, tình hình không thay đổi nhiều. Microsoft Store có một vài ứng dụng lớn, nhưng phần lớn các chương trình bạn tải xuống vẫn có thể đến từ internet dưới dạng các tệp cài đặt thực thi. Mặc dù có nhiều lý do để ưu tiên tải ứng dụng từ Microsoft Store, nhưng sự phân mảnh vẫn còn tồn tại.
Linux Mint, mặt khác, sử dụng Flatpak, một công nghệ giúp hợp nhất các gói cài đặt truyền thống, kho lưu trữ của bên thứ ba và các ứng dụng Flatpak vào một giao diện duy nhất: Software Manager. Điều này mang gần như mọi chương trình bạn cần trên PC Linux Mint vào một nơi để tải xuống dễ dàng và quan trọng hơn là an toàn.
Software Manager trên Linux Mint đang chạy
Việc phát tán các phiên bản độc hại của chương trình hợp pháp là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây lây nhiễm phần mềm độc hại trên Windows. Việc đưa quy trình cài đặt qua một nền tảng như Flatpak giúp xác minh tính hợp pháp của chương trình thông qua chữ ký mã hóa, nghĩa là bạn sẽ ít khi gặp phải các phiên bản giả mạo.
Flatpak cũng giúp các nhà phát triển dễ dàng phát triển ứng dụng một lần và phân phối nó trên các bản phân phối Linux khác nhau. Nó cũng cho phép bạn dễ dàng gói gọn bất kỳ thư viện hoặc các yêu cầu phụ thuộc nào mà ứng dụng của bạn cần, vì vậy bạn sẽ không phải lo lắng cài đặt Visual C++ hoặc các yêu cầu hệ thống khác mà hệ điều hành đáng lẽ phải tự động xử lý.
4. Driver Manager: Quản Lý Driver Tự Động và Hiệu Quả
Cài đặt driver là một cơn ác mộng trong Windows trừ khi bạn đã có một mức độ hiểu biết kỹ thuật nhất định về phần cứng bạn đang sử dụng và về bản thân Windows. Hầu hết các nhà sản xuất phần cứng đều có tiện ích driver riêng của họ, và nếu bạn không muốn tải xuống những tiện ích đó, bạn có thể sẽ phải kiểm tra trang web của họ để tìm các bản cập nhật mới.
Linux Mint có tính năng Driver Manager tự động tải xuống và cài đặt các driver mới nhất cho phần cứng của bạn, bất kể nhà sản xuất. Vì vậy, nếu bạn có GPU Nvidia, chip Wi-Fi Broadcom và các thành phần khác từ các nhà sản xuất khác nhau, như thường thấy trong các máy tính Windows, bạn sẽ dễ dàng cài đặt driver hơn rất nhiều.
Giao diện Driver Manager trên Linux Mint
Windows cũng cung cấp một số driver hệ thống cơ bản và Windows Update sẽ cập nhật driver của bạn khi có thể, nhưng đó còn xa mới là một giải pháp hoàn chỉnh. Mặc dù có các ứng dụng cập nhật driver miễn phí cho Windows của bên thứ ba, việc có một giải pháp tích hợp vẫn là tốt nhất.
Driver Manager cũng giúp bạn tránh xung đột giữa các driver do nhà sản xuất OEM cung cấp và các driver chung đi kèm với hệ điều hành của bạn. Một tính năng hữu ích khác là Driver Manager cho bạn biết mục đích của mỗi driver mà nó cài đặt, nghĩa là bạn sẽ không phải đoán mò về các driver đã được cài đặt trên PC của mình.
Linux Mint cũng áp dụng khái niệm tương tự cho một tiện ích khác được gọi là Update Manager. Đúng như tên gọi, nó quản lý các bản cập nhật của bạn, tự động đưa vào danh sách đen các bản cập nhật có vấn đề để bạn không gặp sự cố hệ thống sau khi cài đặt và sử dụng thước đo “số ngày đăng nhập” để tránh làm phiền bạn về thời điểm cài đặt bản cập nhật.
5. Warpinator: Chia Sẻ Tệp Cục Bộ Dễ Dàng Như AirDrop
Chuyển tệp giữa hai PC đáng lẽ phải là một tác vụ tương đối đơn giản, nhưng nếu bạn không có USB trong tay, tác vụ đơn giản này có thể biến thành một cơn ác mộng. Không có AirDrop trên Windows, và tính năng Nearby Sharing của Windows thường gặp vấn đề khi hoạt động. Có các tùy chọn bên thứ ba khác như Snapdrop, nhưng đây đáng lẽ phải là một tính năng được tích hợp sẵn trong Windows từ lâu.
Được giới thiệu lại trong Linux Mint 20, tính năng Warpinator là giải pháp hoàn hảo cho những vấn đề này. Warpinator hoạt động tương tự như AirDrop, nghĩa là bạn chỉ cần mở giao diện, và các thiết bị tương thích sẽ tự động xuất hiện. Sau đó, bạn có thể truyền toàn bộ thư mục với xác minh checksum (kiểm tra tính toàn vẹn dữ liệu), giúp nó vượt trội hơn nhiều so với việc đính kèm email hoặc sử dụng USB. Warpinator cũng có sẵn dưới dạng công cụ độc lập cho Android và Windows, được gọi là Winpinator, vì vậy bạn có thể tải xuống và tận hưởng cùng chức năng.
Giao diện Warpinator trên Linux Mint
Linux và nhiều bản phân phối của nó đã tiến xa, đến mức có thể được coi là sự thay thế cho Windows đối với người dùng phổ thông. Windows đã chậm chân với vài bản cập nhật gần đây, và hy vọng những tính năng vượt trội này của Linux Mint sẽ sớm xuất hiện trong các bản cập nhật tiếp theo của Microsoft.
Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về những tính năng này và liệu bạn có mong muốn Windows sẽ tích hợp chúng trong tương lai không nhé!
