Sau nhiều năm gắn bó với File Explorer, tôi cuối cùng đã chuyển sang sử dụng một trình quản lý tệp tin bên thứ ba tiên tiến hơn. Tuy nhiên, sự thay đổi này đã mang đến một góc nhìn mới mẻ: File Explorer vẫn là một phần cốt lõi của Windows, và chỉ với một vài cập nhật thông minh, Microsoft hoàn toàn có thể biến nó trở nên vượt trội hơn rất nhiều cho tất cả mọi người. Bài viết này sẽ phân tích 7 tính năng quan trọng mà File Explorer cần bổ sung hoặc cải thiện để nâng cao trải nghiệm người dùng, giúp nó khẳng định vị thế là công cụ quản lý tệp tin không thể thiếu trên hệ điều hành Windows.
1. Hỗ Trợ Tab Được Cải Tiến
Windows 11 cuối cùng cũng đã giới thiệu tính năng duyệt tab trong File Explorer, một cải tiến được mong đợi từ lâu cho phép bạn dễ dàng điều hướng giữa các thư mục khác nhau mà không cần mở thêm cửa sổ mới. Tuy nhiên, việc triển khai hiện tại vẫn còn cảm giác chưa hoàn chỉnh. Người dùng không có tùy chọn để ghim các tab thường dùng, không có phím tắt để mở lại các tab đã đóng, và các tab cũng không được khôi phục sau khi khởi động lại máy tính hoặc vô tình tắt ứng dụng.
Với bản cập nhật tháng 3 năm 2025, Microsoft đã giải quyết một phần vấn đề bằng cách giới thiệu tùy chọn khôi phục các tab và cửa sổ đang mở sau khi khởi động lại hệ thống hoặc đăng nhập lại. Đáng tiếc, tính năng này chỉ hoạt động sau khi khởi động lại toàn bộ hệ thống. Nếu bạn vô tình đóng File Explorer và mở lại, các tab của bạn vẫn sẽ biến mất.
Microsoft cũng nên cân nhắc bổ sung tính năng Nhóm Tab (Tab Groups), một trong những tính năng yêu thích của tôi trong Directory Opus. Nhóm Tab cho phép bạn lưu một tập hợp các tab đang mở dưới dạng một nhóm và mở lại chúng dựa trên quy trình làm việc hiện tại của bạn. Ví dụ, tôi thường xuyên chuyển đổi giữa lập trình, viết lách và chỉnh sửa video, và mỗi hoạt động đều có nhóm tab riêng để tôi có thể nhanh chóng truy cập bất cứ khi nào cần.
2. Chế Độ Xem Hai Cửa Sổ (Dual Pane View)
Điều hướng theo chế độ xem hai cửa sổ (Dual Pane) là một thiếu sót lớn khác trong File Explorer. Với hai khung làm việc cạnh nhau, bạn có thể nhanh chóng kéo và thả tệp hoặc thư mục giữa các thư mục khác nhau mà không cần mở nhiều cửa sổ. Nó cũng giúp dễ dàng so sánh nội dung của hai thư mục để dọn dẹp các tệp trùng lặp và quản lý các bản sao lưu. Tính năng này một mình đã có thể cải thiện đáng kể năng suất cho những người dùng nâng cao.
Giao diện File Pilot với hai cửa sổ làm việc
Các ứng dụng như File Pilot và Directory Opus xử lý đa nhiệm rất hiệu quả. Các tab của bạn được lưu, có một cách dễ dàng để ghim các thư mục thường dùng, và bạn có thể tạo bao nhiêu khung làm việc tùy thích trong một cửa sổ duy nhất. File Explorer có thể học hỏi từ những cách triển khai này để mang đến trải nghiệm linh hoạt hơn cho người dùng.
3. Cải Thiện Tính Năng Xem Trước và Tùy Chọn Hiển Thị
Tính năng xem trước tệp trong File Explorer hiện tại không nhất quán và kém xa so với những gì các trình quản lý tệp tin bên thứ ba, và thậm chí cả PowerToys Peek, cung cấp. Mặc dù nó hỗ trợ các định dạng phổ biến như hình ảnh, văn bản, PDF, HTML và tệp .reg, nhưng việc làm cho nó hoạt động ổn định có thể khá rắc rối.
File Explorer gặp khó khăn khi hiển thị các loại tệp ít phổ biến hơn và theo kinh nghiệm của tôi, thường xuyên không xem trước được ngay cả các tệp văn bản và PDF. Một tùy chọn xem trước đáng tin cậy sẽ là một cách tiện lợi để nhanh chóng sàng lọc các tệp mà không cần mở chúng hoặc sử dụng các ứng dụng bên thứ ba để xem nội dung.
Một trong những tính năng yêu thích của tôi trên ứng dụng Files là chế độ xem cột (Column view), cho phép bạn duyệt các thư mục theo cấu trúc dạng cây. Bạn có thể sử dụng bàn phím để duyệt qua các thư mục mà không cần phải quay lại. Đây là một tính năng mà tôi ước File Explorer sẽ áp dụng để người dùng có thể dễ dàng biết mình đang ở đâu trong cấu trúc thư mục.
4. Tăng Tốc Độ Tìm Kiếm
File Explorer tương đối chậm so với các lựa chọn thay thế bên thứ ba như File Pilot. Chức năng tìm kiếm hoạt động với tốc độ “rùa bò” và mất rất nhiều thời gian để hiển thị kết quả, đặc biệt khi quét các thư mục lớn hoặc ổ đĩa ngoài. Nhiều yếu tố góp phần vào tốc độ tìm kiếm chậm chạp này, bao gồm việc thiếu lập chỉ mục toàn hệ thống trừ khi được bật thủ công cho các thư mục cụ thể.
Tất nhiên, bạn có thể xây dựng lại toàn bộ chỉ mục tìm kiếm để tăng tốc độ tìm kiếm của Windows, thêm thủ công các thư mục và loại tệp vào tùy chọn lập chỉ mục, và tinh chỉnh các vị trí không được lập chỉ mục để tắt tìm kiếm siêu dữ liệu nhằm tìm tệp nhanh hơn. Tuy nhiên, hầu hết người dùng sẽ không bao giờ thực hiện các cài đặt này và phải chịu đựng các vấn đề tìm kiếm chậm, khiến Microsoft cần phải triển khai một giải pháp mạnh mẽ hơn ngay từ đầu.
Các tiện ích tìm kiếm bên thứ ba như Everything quét toàn bộ hệ thống tệp NTFS và ReFS và xây dựng chỉ mục riêng của chúng để cung cấp kết quả tìm kiếm tức thì, ngay cả khi chúng phải đẩy mức sử dụng CPU lên một chút. Một chức năng tìm kiếm nhanh hơn và phản hồi tốt hơn sẽ giúp tiết kiệm thời gian và giảm sự bực bội, đặc biệt đối với những người có bộ sưu tập tệp lớn.
5. Lọc, Sắp Xếp Tệp Nâng Cao và Hỗ Trợ Siêu Dữ Liệu
File Explorer cho phép bạn tìm kiếm tệp nhanh hơn bằng cách sử dụng các bộ lọc như ngày, tên, kích thước và loại (định dạng tệp). Tuy nhiên, nó ít trực quan hơn và hầu hết mọi người chưa bao giờ sử dụng các bộ lọc này vì chúng bị ẩn sâu trong các cài đặt. Microsoft có thể cải thiện điều này bằng cách thêm các bộ lọc đa tiêu chí nâng cao kết hợp nhiều bộ lọc, khả năng lưu các bộ lọc và lọc trực tiếp tức thì để chỉ hiển thị một loại tệp cụ thể.
Tùy chọn chỉnh sửa thẻ cho tệp trong Windows 11
File Explorer cũng cần các công cụ tổ chức tệp được nâng cấp. Nó thiếu các tính năng như thư mục mã hóa màu, thẻ (tags) và nhãn tùy chỉnh để phân biệt các tệp dễ dàng ngay từ cái nhìn đầu tiên. Nó cũng thiếu khả năng nhóm các tệp dựa trên siêu dữ liệu như tác giả, loại dự án và danh mục tệp. Chức năng đổi tên hàng loạt tích hợp sẵn trong File Explorer cũng rất cơ bản, vì không có cách nào để tự động thêm tiền tố, thay thế văn bản cụ thể trong tên tệp, thay đổi phần mở rộng tệp hàng loạt hoặc thêm siêu dữ liệu vào tên tệp.
6. Cung Cấp Tính Năng Tùy Chỉnh Nâng Cao
Dù tôi rất thích thiết kế được cải tiến của File Explorer, nó lại cung cấp khả năng tùy chỉnh hạn chế cho thanh công cụ và menu của mình. Bạn không thể thêm, xóa hoặc sắp xếp lại các biểu tượng trên thanh công cụ, cũng như không thể cá nhân hóa menu ngữ cảnh để phù hợp với quy trình làm việc của bạn. Bạn muốn ẩn một phần nào đó? Có thể, nhưng chỉ tạm thời, vì nó sẽ xuất hiện trở lại vào lần tiếp theo bạn mở một cửa sổ. Trong khi đó, các ứng dụng bên thứ ba như Files cho phép bạn ẩn bất kỳ phần nào bạn muốn và quan trọng hơn, chúng ghi nhớ các lựa chọn của bạn.
Microsoft có thể học hỏi từ File Pilot và cho phép bạn ghim các hành động thường dùng nhất (như đổi tên, thuộc tính, và Mở bằng) lên đầu menu. Tương tự, các thanh công cụ có thể tùy chỉnh theo phong cách Directory Opus, các nhãn và thẻ tùy chỉnh có thể giúp tăng tốc các tác vụ lặp đi lặp lại bằng cách đặt các lệnh thường dùng ngay trong tầm tay bạn.
Các trình quản lý tệp tin cao cấp như Directory Opus cho phép tùy chỉnh giao diện hoàn toàn—bạn có thể sắp xếp lại các thanh công cụ và quyết định chính xác nút nào sẽ ở đâu. Chúng cũng cung cấp các tính năng hữu ích như nhật ký tệp (file log), ghi lại mọi hành động bạn thực hiện, chẳng hạn như xóa một tệp. Bằng cách này, bạn có thể dễ dàng xem lại các bước của mình và tránh hoài nghi về những gì có thể đã xảy ra.
7. Chuyển Tệp Nhanh Hơn và Xử Lý Lỗi Tốt Hơn
File Explorer có thể cảm thấy ì ạch, đặc biệt là khi di chuyển số lượng lớn tệp và chuyển đổi giữa các ổ đĩa. Nó cũng gặp phải vấn đề quản lý hàng đợi chuyển tệp kém, với nhiều lần chuyển diễn ra đồng thời và làm chậm mọi thứ, dẫn đến sự bực bội trong các bản sao lưu hoặc dự án lớn.
Nếu xảy ra lỗi, thao tác sẽ chỉ đơn giản là tạm dừng hoặc hủy thay vì có thể thử lại, tiếp tục hoặc bỏ qua các tệp gặp sự cố. Các ứng dụng như Opus Directory cung cấp khả năng chuyển tệp nhanh hơn với nhiều luồng và khả năng điều chỉnh thủ công kích thước bộ đệm để làm việc với các tệp lớn.
Hộp thoại chuyển tệp trong Opus Directory trên Windows 11
Việc bổ sung thêm các tính năng hữu ích cho File Explorer không phải là tạo ra trình quản lý tệp tin tốt nhất cho Windows; các tiện ích quản lý tệp tin bên thứ ba sẽ luôn làm điều đó tốt hơn. Mà là về việc cung cấp một tùy chọn tích hợp sẵn vững chắc cho những người đã quen thuộc với giao diện và bố cục hiện có, không cần phải học lại mọi thứ với một tiện ích mới. Microsoft có cơ hội để cải thiện đáng kể trải nghiệm cho hàng triệu người dùng bằng một số cập nhật chu đáo.
Mặc dù vậy, nhiều người – bao gồm cả tôi – vẫn tìm đến các giải pháp thay thế để có một trải nghiệm tinh tế hơn. Tôi đã sử dụng File Pilot làm trình quản lý tệp tin mặc định mới của mình trong Windows 11. Nó đơn giản, nhanh chóng và có tất cả các tính năng tôi cần để tổ chức tệp của mình. Nhưng nếu File Explorer thực hiện những thay đổi được đề xuất, nó hoàn toàn có thể trở thành trình quản lý tệp tin duy nhất mà hầu hết chúng ta từng cần.
